Ο Διονύσης Σαββόπουλος έγραψε την «Παράγκα» για τη μαύρη περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών. Ωστόσο ούτε ο ίδιος δεν φανταζότανε ότι αυτό το τραγούδι θα ήταν τόσο επίκαιρο και σήμερα όπου το πολιτικό σύστημα, στο οποίο έχει χάσει πλέον την εμπιστοσύνη του ο ελληνικός λαός, μας κοροϊδεύει μες τα μούτρα μας. Αυτά τα ψέματα έκαναν ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων να πάρει απόσταση, αηδιασμένοι πλέον, από το πολιτικό σκηνικό. «Δεν ασχολούμαι πια με τα πολιτικά» ή «όλοι ίδιοι είναι», είναι κάποιες ενδεικτικές φράσεις που ακούγονται συχνά πλέον και περιγράφουν την έλλειψη εμπιστοσύνης του λαού απέναντι σε ένα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, εάν συλλογιστούμε και τα ποσοστά αποχής στις εκλογές.1
Και κάπως έτσι, η «ατέλειωτη παράγκα» που λέγεται Ελλάδα, είναι πλέον επικίνδυνη να πέσει στο κεφάλι μας. Με 104 νεκρούς στο Μάτι και 57 νεκρούς στα Τέμπη, η αλλαγή της πρέπει να μας αφορά όλους.
«Όταν οι ναζιστές ήρθαν για να πάρουν τους κομμουνιστές, σιώπησα επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν φυλάκισαν τους σοσιαλδημοκράτες, σιώπησα γιατί δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους συνδικαλιστές, σιώπησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους σιώπησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος
Όταν ήρθαν να συλλάβουν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί».
—
Martin Niemoeller (1892-1984)
«Στα γήπεδα η Ελλάδα αναστενάζει», όπου οι εκατομμύριοι αναστεναγμοί γίνονται μία φωνή που στηρίζει τη Μαρία Καρυστιανού, ζητώντας δικαιοσύνη για τα παιδιά που δολοφονήθηκαν στα Τέμπη. Μία Ελλάδα οργισμένη με το κράτος της διαφθοράς, της μίζας και των ρουσφετιών, των εγκληματικών αμελειών, που έστειλε άδικα πενήντα επτά συνανθρώπους μας, κυρίως νέα παιδιά, σε ένα ταξίδι πρόωρο…
Αλλά η κυβέρνηση της προπαγάνδας και των παρακολουθήσεων ξέρει πως να διαχειριστεί επικοινωνιακά την τραγωδία την οποία η ίδια προκάλεσε… Και ενώ στις 20 Μαρτίου του 2023 ο διευθυντής καταγραφής του ΟΣΕ διακόπτει τον σταθμάρχη που έλεγε πως δεν υπάρχει τηλεδιοίκηση μπροστά στις κάμερες2, μπαζώνεται ο χώρος του δυστυχήματος3, σε μια προσπάθεια να μπαζωθούν και οι συνειδήσεις μας. Παράλληλα μοντάρεται το ηχητικό υλικό, το οποίο διοχετεύθηκε σε φιλικό μέσο ενημέρωσης για να διαχειριστούν επικοινωνιακά με τον πιο χονδροειδή τρόπο το αφήγημα περί ενός ανθρώπινου λάθους και μόνο4. Και όταν τολμήσεις να ζητήσεις να αποδοθεί δικαιοσύνη, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου σε στέλνει στην εκκλησία5… Ποια εκκλησία όμως;
Σε αυτή την εκκλησία όπου ο Θεός ήταν πάντοτε τάχα «δεξιά» και σήμερα δεν ορθώνει λόγο; Ή στην εκκλησία που έθετε επιτίμια στον Μέγα Θεοδόσιο και του έλεγε «Δεν είσαι ανώτερος από κανέναν άλλον», επιβάλλοντάς του να ζητήσει συγγνώμη; Ναι καλά διαβάσατε. Ο κοσμοκράτορας, οριακά επίγειος θεός της εποχής εκείνης, έπρεπε να ζητήσει συγγνώμη από τις οικογένειες όλων όσων έσφαξε στη Θεσσαλονίκη, ύστερα από την παρέμβαση του Αγίου Αμβροσίου Μεδιολάνων και… το έπραξε!6 Η Εκκλησία υπήρξε στήριγμα του απλού λαού απέναντι στην αυταρχική διακυβέρνηση των αυτοκρατόρων. Όχι σαν τους κυρίους (;) της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ που δεν ζητάνε – όχι εμπράκτως, αλλά ούτε προφορικώς! – συγγνώμη για τα εγκλήματά τους στα Τέμπη και στο Μάτι.
Γι’ αυτό θεωρώ εγκληματική τη σιωπή της επίσημης ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος στα θέματα που αφορούν την κοινωνική δικαιοσύνη και τον ελληνικό λαό, το ποίμνιό της. Πολλοί προβάλλουν ως επιχείρημα ότι η πίστη δεν είναι – και δεν πρέπει να είναι – ιδεολογία. Πράγματι, αλλά οι Άγιοι Πατέρες που αγωνίστηκαν για την κοινωνική δικαιοσύνη δεν αφορμόνταν από κάποιο ενδοϊστορικό ιδεολόγημα, αλλά από τη μία και υπερβατική Αλήθεια…
Τα εγκλήματα στο Μάτι και στα Τέμπη, πρέπει να μας εξοργίζουν και να απαιτούμε δικαιοσύνη και αλλαγή σε αυτόν τον τόπο, όχι να κάνουμε μετριοπαθείς δηλώσεις… Άλλωστε η οργή σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο είναι η φυσική δύναμη που εμφυτεύθηκε μέσα μας από τον Θεό ακριβώς για να βοηθούμε τους αδικουμένους. Σε κάποιο σημείο του έργου του ο άγιος Διάδοχος Φωτικής (τον 5ον αι.) επισημαίνει ότι η ζωή του χριστιανού νοηματοδοτείται όχι από την οργή, αλλά από την αγάπη, ακόμα και προς αυτούς οι οποίοι τον αδικούν. Όμως (συνεχίζει) είναι λάθος να νομίσουμε πως η οργή οφείλει να λείψει εντελώς από τη ζωή του χριστιανού. Αυτό το οποίο οφείλει να ξεριζώσει ο πιστός, είναι ο στρεβλός προσανατολισμός της οργής, δηλαδή η χρήση της για την ικανοποίηση του εγωισμού του. Αν, όμως, η οργή φανερώνει φροντίδα για τον συνάνθρωπο, είναι θεμιτή.
«Ούτε συγνώμη, ούτε ντροπή, στις στάχτες ουρλιάζουν οι νεκροί»
Αλήθεια όμως, ενδιαφερθήκαμε για τον διπλανό μας; Για τους 182 εργάτες που έχασαν τη ζωή τους πέρσι σε εργατικά ατυχήματα7, για τους μετανάστες, για τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού8;
Και εννοείται πως όλα αυτά να περνάνε στα «ψιλά γράμματα» και εγκλήματα – όπως αυτό των Τεμπών –παρουσιάζονται συστηματικά ως «ατυχήματα» από τα ΜΜΕ, αφού η Ελλάδα βρίσκεται στην 107η θέση παγκοσμίως9 (!) στην Ελευθερία του Τύπου, πιο κάτω από το Μαλάουι (82η), Ζάμπια (87η), και κάποιες θέσεις πιο κάτω από τη Μαγαδασκάρη, τη Μοζαμβίκη και τη Σενεγάλη!
Στα πλαίσια της «οικονομικής ανάπτυξης και προόδου», η οποία ταΐζει τον Άδωνι και κάνει κωλοτούμπες, η Ελλάδα βρίσκεται δεύτερη από το τέλος στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης10. «Ενίσχυση του νοικοκυριού», με τον πληθωρισμό12 όχι μόνο να μην αφήνει περιθώρια για αποταμίευση, αλλά να μην μπορούν τα νοικοκυριά να βγάλουν τον μήνα. Όσο μάλλον οι πολύτεκνες οικογένειες, όταν τα βρεφικά γάλατα είναι πιο ακριβά στην Ελλάδα απ’ ότι στη Γερμανία όπου οι μισθοί είναι διπλάσιοι και προφανώς υπάρχουν αξιοπρεπείς συνθήκες και επιδόματα για τις οικογένειες. Στα πλαίσια της «ατομικής ευθύνης» το 2020, ενώ είμαστε όλοι σε καραντίνα, ο πρωθυπουργός της χώρας τα πίνει σε ένα τρικούβερτο γλέντι στην Ικαρία.11
Στα πλαίσια της «καταπολέμησης της διαφθοράς», τα ρουσφέτια πάνε κι έρχονται, με διορισμούς όπως αυτών των Σερρών που έδωσαν για ακόμη μια φορά στον Καραμανλή την ευκαιρία να καταχειροκροτηθεί στη Βουλή που έστειλε στον θάνατο 57 ανθρώπους.
Όμως ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779) δίδασκε ότι, ακόμα κι αν συγχωρέσουν τον εκμεταλλευτή όλοι οι πνευματικοί πατέρες, όλοι οι ιερείς, όλοι οι επίσκοποι κι όλοι οι πατριάρχες, ο δράστης μένει ασυγχώρητος αν δεν τον συγχωρήσει αυτός που αδικήθηκε – είτε ο αδικημένος είναι Ορθόδοξος Χριστιανός, είτε δυτικός Χριστιανός είτε εβραίος.
Α.Τάσσος – Η πείνα – 1942
«Όσοι […] εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε. Ουκ ένι Ιουδαίος ούδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ πάντες γάρ υμείς είς εστέ εν Χριστώ Ιησού» (Γαλ. 3: 27-28).
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα της επιστολής του Αποστόλου Παύλου, ο άγιος Ιωάννης Ελεήμων (Πατριάρχης Αλεξανδρείας στις αρχές του 7ου αιώνα) διέγνωσε κυριολεκτικές κοινωνικές διαστάσεις. Υποστήριξε ότι η πνευματική ισότητα συνεπάγεται αξίωση για κοινωνική ισότητα: “Αν είμαστε ίσοι ενώπιον του Χριστού”, έλεγε, “να γίνουμε ίσοι και μεταξύ μας”. Ζητεί δηλαδή την κοινωνική πραγμάτωση της ισότητας. H Εκκλησία, δηλαδή, πρέπει να υπάρχει ως κοινότητα που βιώνει την αγάπη, την ισότητα και την αλληλεγγύη. Η αγάπη δεν είναι μόνο ένα συναίσθημα, αλλά πράξεις. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής άλλωστε, τονίζει εξαιρετικά την έμπρακτη («κατ’ ἐνέργειαν») αγάπη και το έλεος προς κάθε αναγκεμένο, ως κάλλιστο δρόμο για τη θέωση, αφού ο ίδιος ο Χριστός μας έδειξε τον αναγκεμένο ως Θεό. «ἐπείνασα καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν…» (Ματθ. 25: 35-36).
Πλέον όμως δε συνυπάρχουμε με τους άλλους, μόνο “υπάρχουμε”. Στο ξέφρενο κυνηγητό της καριέρας και του κέρδους, ξεχάσαμε τον αδελφό μας, αδιαφορήσαμε για τον πόνο του και κλειστήκαμε στον εαυτό μας. Αυτό όμως το ατομοκεντρικό μοντέλο είναι ξένο σε εμάς. Αυτή η νοοτροπία που έφτασε τη Δύση στην απόλυτη παρακμή της δεν συμβαδίζει με τη δική μας ανατολίτικη, ελληνική και χριστιανική παράδοση.
Εμείς στην παράδοσή μας δεν “ανεχόμαστε” τον άλλον, αλλά τον αποδεχόμαστε, τον αγαπάμε. Δεν παρηγορούμε επιδερμικά με κούφια λόγια τον συνάνθρωπο, αλλά τον συμπονούμε. Δε συμβιβαζόμαστε με την αδικία, αλλά αγωνιζόμαστε για την αποκατάστασή της. Κι αυτό οφείλουμε να κάνουμε όλοι στο δίκαιο αίτημα των συγγενών των θυμάτων του εγκλήματος των Τεμπών. Να υψώσουμε όλοι ενωμένοι τη φωνή μας, ορθώνοντας το ανάστημά μας απέναντι στους εκβιαστές της δικαιοσύνης και τους δήμιους της ελευθερίας.
«μή πεποίθατε ἐπ᾿ ἄρχοντας, ἐπί υἱούς ἀνθρώπων, οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία.»
Παραπομπές – Πηγές
- https://www.kathimerini.gr/politics/562491574/ekloges-2023-i-apochi-skarfalose-sto-47-17-spazontas-kathe-istoriko-rekor/
- https://www.in.gr/2023/06/03/greece/tempi-o-kyrios-telos-kai-tyxaios-epivatis-zaxarias-stournaras-anamesa-stous-diokomenous/
- https://www.avgi.gr/koinonia/478109_mpazoma-alloiose-ton-topo-toy-dystyhimatos-olo-porisma
- https://www.youtube.com/watch?v=h_nCdTm6kSY
- https://www.thetoc.gr/koinwnia/best-of-internet/apisteuti-kataggelia-apo-karustianou-i-eisaggeleas-tou-areiou-pagou-mou-eipe-auta-sumbainoun-na-pate-stin-ekklisia/
- https://www.youtube.com/watch?v=K9voziiUDig (12:20)
- https://www.dimokratia.gr/politiki/572164/182-nekroi-to-2023-se-ergatika-atychimata/
- https://www.in.gr/2023/09/27/economy/oikonomikes-eidiseis/eurostat-peripou-20-ekat-paidia-antimetopa-ton-kindyno-ftoxeias-kai-koinonikou-apokleismou-stin-ee/
- https://rsf.org/en/index
- https://www.ot.gr/2024/04/16/apopseis/experts/kata-kefalin-aep-kai-agorastikoi-dynami-ton-misthon-stin-ellada/
- https://www.news247.gr/politiki/politiki-thiella-gia-to-glenti-parousia-mitsotaki-stin-ikaria/
Θανάση Ν.Παπαθανασίου, Κοινωνική Δικαιοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία: Μία προκήρυξη, Εκδόσεις Ακρίτας, Ν.Σμύρνη, 2001