Το κρυμμένο κακό


Από όταν ήμασταν μικροί, όσοι μεγαλώσαμε μέσα στα πλαίσια της Ορθόδοξης εκκλησίας και όχι μόνο, ακούγαμε συνέχεια να μας μιλούν και να μας προειδοποιούν για τις αμαρτίες μας, για τον εγωισμό μας και για το γεγονός ότι ουδείς είναι αναμάρτητος, παρά μόνον ο Χριστός.

Περνάγαμε ώρες να ακούμε και να διαβάζουμε για τις αρετές των Αγίων, την ασκητικότητά τους και τον αγώνα τους κατά των παθών, κατά των αιρέσεων και κατά των μαρτυρίων στα οποία τους εξανάγκαζαν. Στο τέλος, αφότου ο θαυμασμός μας για αυτούς έφθανε σε σημεία κορυφαία, κάποια στιγμή, κάποιος δε θα παρέβλεπε να αναφέρει ότι και οι άγιοι ήταν αμαρτωλοί, γεγονός που το δήλωναν και οι ίδιοι συχνά.

Η αντίφαση αυτή πάντα με εξέπληττε. Στην εκκλησία παλεύουμε διαρκώς για να νικήσουμε τις αμαρτίες, μόνο και μόνο για να μάθουμε ύστερα ότι η αμαρτωλότητα του ανθρώπου είναι ανίκητη. Μαθαίνουμε για τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος και πως αυτή φανερώνεται στους Αγίους καθώς αυτοί αναπτύσσουν τις αρετές και στη συνέχεια οι ίδιοι αυτοί Άγιοι δηλώνουν ότι είναι οι πιο μεγάλοι αμαρτωλοί του Κόσμου.

Σα να προσπαθούν να μιλήσουν για μια σκιά, που ενώ γνωρίζουμε ότι είναι εκεί, δεν μπορούμε να την προσδιορίσουμε, ένα κακό, τόσο καλά ενσωματωμένο και κρυμμένο μέσα μας, που είναι αδύνατο να το αναγνωρίσουμε, αλλά ανά πάσα στιγμή αυτό μπορεί να οδηγήσει τις πράξεις μας, τις σκέψεις μας, ουσιαστικά όλη μας την ύπαρξη προς την αμαρτία. Ένα κακό που κρύβεται μέσα μας και ζώντας εν αγνοία μας, κυριεύει τους ανθρώπους σαν φόβος, σαν φόβος για το τι πρόκειται να συμβεί, τι πρόκειται να γίνουμε, τι συνέπειες θα υπάρξουν εάν τελικά αυτό το κακό καταφέρει να ξεσπάσει.

Η σειρά Breaking Bad


Για χρόνια άκουγα τα καλύτερα λόγια για την Αμερικάνικη σειρά Breaking Bad. Πολλοί είναι μάλιστα αυτοί που την έχουν χαρακτηρίσει την καλύτερη σειρά όλων των εποχών. Τίτλος βαρύς και δύσκολα δικαιολογήσιμος.

Ακόμα πιο δύσκολο είναι να βρεις τι είναι αυτό που ορίζει την επιτυχία μιας σειράς, πόσες και ποιες είναι οι παράμετροι που συνυπολογίζουμε και ποιος ορίζει τελικά αν είναι όχι απλώς καλή, ενδιαφέρουσα, καλοσκηνοθετημένη, αλλά η καλύτερη που υπάρχει, ανεξαρτήτως είδους και εποχής.

Παρακολουθώντας τη σειρά δεν ήταν δύσκολο να κατανοήσω από που προερχόταν αυτός ο ενθουσιασμός. Η δουλειά που είχε γίνει ήταν εξαιρετική σε όλα τα επίπεδα, οι χαρακτήρες περίπλοκοι και ρεαλιστικοί, η σκηνοθεσία άρτια, το σενάριο μεστό, πρωτότυπο και πολλές φορές απρόβλεπτο. Απλώς και μόνο η αίσθηση που σου αναδίδει η σειρά παρακολουθώντας την είναι ότι βλέπεις κάτι πολύ σοβαρό και ιδιαίτερο.

Όλα αυτά δεν αρκούν βέβαια και δεν είμαι ο κατάλληλος για να κρίνει κατά πόσο αυτή η σειρά είναι η καλύτερη όλων των εποχών ή όχι.

Όταν όμως ολοκλήρωσα όλους τους κύκλους και είδα την κατάληξη, συνειδητοποίησα ότι είτε λίγο είτε πολύ, είτε ηθελημένα , είτε άθελα, η σειρά διαπραγματευόταν αυτό ακριβώς το θέμα που ανέφερα προηγουμένως, το ξέσπασμα του κακού. Το τι ακριβώς συμβαίνει όταν ο άνθρωπος αφήσει τον εαυτό του σιγά σιγά να έρθει σε επαφή με το κακό μέσα του και να το αφήσει να πάρει τα ηνία. What happens when a man starts breaking bad.

H πλοκή


Στην Αλμπουκέρκη της πολιτείας του Νέου Μεξικού των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Walter White (Bryan Cranston), καθηγητής χημείας σε Λύκειο, ηλικίας 50 ετών παντρεμένος με ένα παιδί που πρόκειται να γεννηθεί και ένα γιο με προβλήματα κινητικότητας και ομιλίας, μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο και ότι σύντομα θα πεθάνει.

Συγκλονισμένος από την αίσθηση αποτυχίας στη ζωή του και με τη συνείδησή του να τον βαραίνει για το τι θα αφήσει πίσω στην οικογένειά του όταν φύγει, αποφασίζει να συνεργαστεί με τον Jesse Pinkman (Aaron Paul), παλιό μαθητή του και νυν ναρκομανή και βαποράκι, για να παράξει τρομερής ποιότητας κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, να την πουλήσει και να αφήσει ένα σημαντικό ποσό στη σύζυγο, το γιο και την κόρη του.

Καθώς η εξέλιξη των πραγμάτων δεν βαίνει βάσει του αρχικού απλοϊκού σχεδίου, ο Walter βρίσκει τον εαυτό του αντιμέτωπο διαρκώς με καινούργιες καταστάσεις, περίπλοκες και επικίνδυνες, καθώς βυθίζεται στον υπόκοσμο της τοπικής, και όχι μόνο, αγοράς ναρκωτικών. Ο ήσυχος, νωχελικός, ακίνδυνος, βαρετός και μη υπολογίσιμος Walt, σταδιακά μετατρέπεται, βασιζόμενος σε μια έως πρότινος αχρησιμοποίητη μεγαλοφυία, σε ένα διαβολικό mastermind, ικανό για φόνους, συγκρούσεις, πλεκτάνες και την κατάστρωση και εκτέλεση των πιο περίπλοκων σχεδίων προκειμένου να ξεφύγει από καταστάσεις, να εξαλείψει ανθρώπους, εμπόδια και κινδύνους και τελικά να επικρατήσει στον υπόκοσμο των ναρκωτικών.

Η μεγαλύτερη ειρωνεία είναι ότι ο γαμπρός του, ο Hank (Dean Norris), είναι αστυνομικός της ομάδας δίωξης ναρκωτικών.

Τα μηνύματα της σειράς


Η πραγματική αποκάλυψη δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει και εξελίσσεται ο Walter. Δεν είναι άλλωστε ο πρώτος αντιήρωας της τηλεοπτικής ιστορίας. Όλοι μέσα μας έχουμε μια καχυποψία για τον άλλο, ο οποίος μπορεί να κρύβει μέσα του μια σκοτεινή πλευρά.

Η πραγματική αποκάλυψη είναι ο τρόπος με τον οποίο όλοι οι άνθρωποι που περιτριγυρίζουν τον Walt, συγγενείς, φίλοι, συνεργάτες και εχθροί αντιμετωπίζουν αυτόν και τις φιλοδοξίες του. Η απάντηση είναι απλή: με μια άρνηση. Καθώς τα επεισόδια κυλάνε και οι σεζόν διαδέχονται η μία την άλλη, μία σειρά ανθρώπων θα βρεθεί απέναντι από τον Walter και τα σχέδιά του και όλοι ανεξαιρέτως θα τον αντιμετωπίσουν αρνούμενοι να πιστέψουν ότι αυτός ο άνθρωπος μπορεί να τους νικήσει.

Αυτή τους η άρνηση, αυτή που πηγάζει από τον βαθύτερο εγωισμό του ανθρώπου, από την ιδέα ότι ΕΓΩ, και όχι εσύ, ξέρω τί γίνεται. ΕΓΩ αποφασίζω για τα πράγματα, ΕΓΩ ξέρω, ΕΓΩ καταλαβαίνω, ΕΓΩ ελέγχω, ΕΓΩ θέλω να δω τις επιθυμίες μου και τις φαντασιώσεις μου να πραγματοποιούνται πάση θυσία και όχι εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Αυτή λοιπόν η άρνηση, αυτός ο εγωισμός αποτελεί όχι μόνο τη συμμετοχή των ανθρώπων στο ξέσπασμα του κακού, αλλά τελικά την ίδια την καταστροφή τους. Οι περισσότεροι θα σκοτωθούν και οι λίγοι που θα ζήσουν θα έχουν καταστραφεί τόσο πολύ που τίποτα δε θα είναι πια το ίδιο.

Η γυναίκα του Walter, Skyler (Anna Gunn), είχε μάθει ότι o άντρας της είναι ακίνδυνος, όχι πολύ ικανός, και ότι μπορεί να τον πιέσει για το οτιδήποτε ώστε να πάρει αυτή τις αποφάσεις. Όταν αρχίζει να καταλαβαίνει που έχει μπλέξει, αρνείται να αποδεχθεί ότι αυτός ξέρει τί κάνει. Μπλέκει συνέχεια στα πόδια του, χωρίς ποτέ να γνωρίζει με λεπτομέρεια τις δυσκολίες και τις καταστάσεις τις οποίες με μαεστρία, ρίσκο και ραδιουργία αντιμετωπίζει ο άντρας της. Στο τέλος η ίδια συγκλονίζεται συθέμελα από όσα συμβαίνουν και όλη της η ζωή καταστρέφεται.

Η κοπέλα του Jesse, Jane (Krysten Alyce Ritter), ενώ γνωρίζει τα όσα έχει ήδη διαπράξει ο Walt και τα όσα είναι ικανός να κάνει, όταν βρίσκει το ελάχιστο πάτημα να βγει από πάνω, τον εκβιάζει, αρνούμενη να αποδεχτεί ότι κάποιος στην ηλικία του πατέρα της μπορεί να της πει τί να κάνει. Στο τέλος, πεθαίνει στον ύπνο της από αναρρόφηση, ενώ ο Walter παρακολουθεί, γνωρίζοντας, υπολογίζοντας ότι μπορεί να την σώσει, αλλά αφού του έχει δείξει ότι είναι επικίνδυνη για τον ίδιο, την αφήνει να πνιγεί. Παράλληλα ο θάνατός της θα αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στον Jesse.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από όλα όμως αφορά τον γαμπρό του Walter, τον Hank αστυνομικό της δίωξης ναρκωτικών, τον άνθρωπο που κουβαλάει όπλο, τον άνδρα που κυνηγάει, συλλαμβάνει και όταν χρειαστεί πυροβολεί τους πιο επικίνδυνους εγκληματίες. Αυτός, ανέκαθεν έβλεπε τον ήσυχο Walter με συμπάθεια και με μια σιγουριά ότι αυτός ποτέ δεν ήταν και δε θα μπορούσε να είναι περισσότερο άνδρας από ότι ο ίδιος. Όταν λοιπόν μαθαίνει ότι ο Walter είναι ο άνθρωπος που τόσο μανιωδώς ψάχνει, ο ικανότατος και επικίνδυνος παραγωγός και διανομέας, υπεύθυνος για σειρά από φόνους, συγκλονίζεται.

Αρνείται να πιστέψει ότι αυτός ο άνθρωπος, τον οποίο ξέρει όλη του τη ζωή και κατά βάθος πάντα τον υποτιμούσε, έχει καταφέρει να παρεισφρήσει στο παιχνίδι και να γίνει ο πιο επικίνδυνος παίκτης. Αρνείται να αποδεχτεί ότι ο γαμπρός του είναι πιο ικανός, πιο επικίνδυνος, πιο άντρας από τον ίδιο. Η πιο συγκλονιστική στιγμή έρχεται όταν ο Hank, έχει συλλάβει τον Jesse και ετοιμάζεται να παγιδεύσει τον Walter. Ο Jesse, ο οποίος έχει υπάρξει μάρτυρας όλης της δράσης του Walter, φωνάζει στον Hank να παρατήσει το σχέδιό του και δηλώνει «Ο κύριος White, είναι ο διάβολος, είναι απίστευτα έξυπνος και απίστευτα τυχερός». Ο Hank αρνείται να ακούσει, αρνείται να αποδεχθεί αυτή τη νέα πραγματικότητα και μένοντας κολλημένος σε αυτά που ήξερε και σε αυτό που ήθελε να πιστεύει προχωράει με το σχέδιό του με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στο χαμό του.

Είναι συγκλονιστικό ότι ο Walter βρίσκεται σε μια διαρκή προσπάθεια να εξοντώσει τους εχθρούς του. Ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, αλλά αυτός είναι μια υπολογιστική ιδιοφυία, μια ασυγκράτητη δύναμη που ξέρει καλύτερα από όλους. Κανένας δεν το αποδέχεται και όλοι οδηγούνται στην καταστροφή.

Το πιο συγκλονιστικό όμως είναι ο τρόπος με τον οποίο καταστρέφονται οι δικοί του άνθρωποι, αυτοί που δεν είναι εχθροί του, αυτοί που δεν είναι οι «κακοί», οι δολοφόνοι, οι έμποροι ναρκωτικών, αυτοί που είναι οι καθημερινοί άνθρωποι που ζουν τις συμβατικές ζωές τους, έτσι όπως πιστεύουν ότι πρέπει να ζουν τις ζωές τους οι άνθρωποι, μακριά από το κακό.

Όταν όμως το κακό ξεσπάει, όταν η ησυχία διαταράσσεται, τότε στην προσπάθεια υποτίθεται να παραμείνουν σωστοί συντάσσονται ανελέητα με το κακό, κάθε σφάλμα τους, κάθε αδυναμία τους, κάθε μικρή λεπτομέρεια που πριν περνούσε απαρατήρητη, οι μικροί και μεγάλοι εγωισμοί τους, οι οποίοι όμως είχαν καταλάβει τα πάντα, αρχίζουν να φανερώνονται και αρχίζουν να τους οδηγούν στην καταστροφή.

Για αυτό οι άνθρωποι φοβούνται το κακό, αυτό το κρυμμένο, αυτό το θαμμένο, γιατί σε αυτό κρύβουν τα πάθη τους, τον εγωισμό τους και τις καθημερινές τους αμαρτίες.

Κρύβουν τους ανταγωνισμούς, την ανάγκη να επιβληθούν, κρύβουν όλες αυτές τις επιθέσεις που εξαπολύουν σε καθημερινή βάση για να κυριαρχήσουν επί των άλλων με τρόπους υπόγειους, ύπουλους, δήθεν δικαιολογημένους από τη μια ιδέα ή την άλλη. Εγωισμοί που κρύβονται όσο υπάρχει ηρεμία, όσο το κακό κοιμάται. Διότι άμα ξεσπάσει, τότε θα φανερωθούν όλα και η καταστροφή θα σαρώσει τους πάντες.

Κοιτώντας το κακό κατάματα


Πώς λοιπόν να μην μας καλεί η εκκλησία σε μια διαρκή μετάνοια, πώς να μη μας ζητάει να εξετάσουμε τους εαυτούς μας, πως να μην μας παρακαλεί να αναζητήσουμε την ταπείνωση και να διαλύσουμε το κακό μέσα μας.

Πώς γίνεται, λοιπόν, οι Φαρισαίοι να μην φοβούνται, να μην τρέμουν την ιδέα ότι κάποια στιγμή, το κακό θα ξεσπάσει και θα φανερωθεί η ένδειά τους και ο εγωισμός τους.

Έτσι και οι άγιοι όσο πιο βαθιά στην ψυχή τους έσκαβαν, τόσο ανακάλυπταν το βάθος στο οποίο φτάνει η αμαρτία και ο εγωισμός. Δεν ήταν πιο αμαρτωλοί από εμάς, πιο συνειδητοποιημένοι ήταν, πιο πολλά είδαν και γνώριζαν.

Οι περισσότεροι κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν. Είναι πιο εύκολο να κάνεις ότι δεν καταλαβαίνεις. Γιατί άμα καταλάβεις, έχεις πολύ δρόμο να κάνεις και πολύ δουλειά μπροστά σου. Ακόμα όμως και αυτοί που κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν, δεν ξέρουν, πότε το κακό θα ξεσπάσει.

 

«Κανένα δένδρο δεν μπορεί να αγγίξει τον παράδεισο αν οι ρίζες του δεν φτάσουν στην κόλαση»

-Carl Jung