Νομίζω όλοι έχουμε στο κινητό μας έναν κατάλογο με ταινίες που θέλουμε να δούμε. Οπότε, όταν θελήσουμε να δούμε μία ταινία και δεν έχουμε ανακαλύψει κάποια νέα ταινία πριν 5 λεπτά – βασικό – κατατρέχουμε σε αυτόν τον κατάλογο. Ε λοιπόν, το Her είναι ένας πολύ καλός λόγος να απατήσεις για άλλη μια φορά τον κατάλογο των ταινιών που έχεις για να την δεις, πριν καν διαβάσεις αυτό το κείμενο.

Λίγα λόγια για την πλοκή

SOS: Επειδή ακολουθούν spoilers κλπ, σε προτρέπω να δείς πρώτα την ταινία και μετά να διαβάσεις το κείμενο. Μη φοβάσαι, εδώ θα είμαστε και θα σε περιμένουμε.

Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι ο Theodore τον οποίο υποδύεται ο Joaquin Phoenix (ναι ναι, αυτός που έπαιζε τον Τζόκερ). Ο Theodore ασχολείται επαγγελματικά με τη συγγραφή προσωπικών – συναισθηματικών επιστολών κατά παραγγελία, από πελάτες που αισθάνονται ότι δε μπορούν να τις γράψουν οι ίδιοι.

Στο timeline της ταινίας, φαίνεται να μην έχει ξεπεράσει το χωρισμό του με την Catherine, την παιδική του αγάπη, με την οποία ήταν ευτυχισμένος. Μετά τον χωρισμό του, έχει βυθιστεί σε κατάθλιψη, είναι πλέον αντικοινωνικός και βρίσκει διέξοδο μέσω των βιντεοπαιχνιδιών και του πορνό. (Για κάποιο λόγο έχει αφήσει και ένα ηλίθιο μουστάκι, αλλά αυτό ίσως ενοχλεί μόνο εμένα).

Το ενδιαφέρον κομμάτι της ταινίας ξεκινάει όταν μαθαίνει ότι πλέον μπορεί να αποκτήσει έναν ηλεκτρονικό σύντροφο, σχεδιασμένο 100% με βάση τον χαρακτήρα του. Επιλέγει λοιπόν να δημιουργήσει την δική του, την Samantha.

Σιγά σιγά, αναπτύσσεται μια ιδιόμορφη ερωτική σχέση μεταξύ τους καθώς η Samantha δεν υφίσταται ως φυσικό πρόσωπο. Ταυτόχρονα, η διάθεση του για ζωή και συναναστροφή εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Samantha.

Στην πορεία της ταινίας, αποδεικνύεται ότι ο Theodore, παρά την προσπάθειά του να βρει έναν πραγματικό σύντροφο ή να βελτιώσει τη σχέση του με τους συναδέλφους του, αποτυγχάνει, καθώς η σχέση του με την Samantha τον έχει εγκλωβίσει στο να περνά όμορφα μόνο όταν είναι μαζί. Η συνθήκη αυτή πλέον χαρακτηρίζει τη πλειονότητα της κοινωνίας στην ταινία, καθώς το συγκεκριμένο λογισμικό έχει γίνει πολύ δημοφιλές.

Αυτό συνεχίζει να συμβαίνει μέχρις ότου ο Theodore ανακαλύπτει ότι η Samantha τον «απατάει» με χιλιάδες ακόμα άνδρες. Τέλος, σαν να μην έφτανε αυτό, η Samantha καθώς και άλλα παρόμοια λογισμικά σταματούν να είναι διαθέσιμα, λόγω ενός update, με αποτέλεσμα ο Theodore να αποδεχτεί τον αποχωρισμό τους.

Πού θέλω να εστιάσω

Είναι προφανές ότι η ταινία είναι μια ματιά στο άμεσο μέλλον: στο πώς πιθανόν θα έχουν εξελιχθεί τα διάφορα dating apps ή η τεχνολογία και η βιομηχανία της πορνογραφίας στα επόμενα χρόνια ή στο πώς πλέον (θα) αντιλαμβάνεται ο περισσότερος κόσμος τις ανθρώπινες σχέσεις, είτε τις τυπικές στο γραφείο είτε τις φιλικές-ερωτικές. Πώς η πρόοδος της ανθρωπότητας, αν δεν τη διαχειριστούμε σωστά, μπορεί να μη φανεί ωφέλιμη για τον άνθρωπο.

Θα μπορούσαμε να ασχοληθούμε με την υποβάθμιση του έρωτα και των ανθρώπινων σχέσεων (αν αυτό θέλατε, τσεκάρετε εδώ ή εδώ) , το δίκοπο μαχαίρι της σύγχρονης τεχνολογίας, καθώς και άλλους προβληματισμούς που μπορείτε και εσείς να ανακαλύψετε αφού δείτε την ταινία. Εγώ, θέλω να εστιάσω αλλού.

Κάτι που παρατήρησα όσο έβλεπα την ταινία ήταν ότι όσο περνούσε η ώρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν επικοινωνούσαν με τους γύρω τους, αλλά ήταν απομονωμένοι με το κινητό τους (πιθανόν με τον αντίστοιχο OS σύντροφό τους).

Ειδικά, προς το τέλος της ταινίας, σε μια χαρακτηριστική σκηνή στο μετρό, φαίνεται ότι όλοι πλέον έχουν έναν ηλεκτρονικό σύντροφο, ακριβώς όπως και ο Theodore.

(Για αυτό σου είπα στην αρχή, δες την ταινία πρώτα. Αν το αγνόησες, jokes on you)

Και αυτό είναι για μένα το σημαντικότερο μήνυμα. Τι θέλω να πω;

Ζούμε σήμερα, είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι, στην πιο άνετη περίοδο της ανθρωπότητας. Προφανώς, δε λέω ότι όλα είναι ρόδινα, υπάρχουν ακόμη καίρια προβλήματα που παραμένουν άλυτα. Αναφέρομαι στις ανέσεις και διευκολύνσεις που έχει ο καθένας μας στη καθημερινότητά του. Αυτό δεν είναι καθόλου κακό.

Το επικίνδυνο για μένα είναι το πόσο εύκολα μπορούν όλες οι επιλογές μας να ξεκινήσουν να βασίζονται ΜΟΝΟ στην βόλεψή μας. Ψάχνουμε πλέον τους ευκολότερους, ταχύτερους, φθηνότερους, με ελάχιστο ή καθόλου ρίσκο τρόπους να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, στον μέγιστο κιόλας βαθμό. Λες και είμαστε οι μόνοι έξυπνοι, που μπορούμε να βρούμε το κλειδί της επιτυχίας, χωρίς να πάρουν πρέφα οι άλλοι.

Βέβαια, επειδή η τύχη πολύ σπάνια μας χαμογελάει σε τέτοιες περιπτώσεις, πολλοί καταλήγουμε να «ξεγελάμε» τον πόνο μας με διάφορους τρόπους. Είτε μέσω των καταχρήσεων, είτε μέσα από τα βιντεοπαιχνίδια και το πορνό -σαν τον Theodore-, είτε μέσω σχέσεων/δραστηριοτήτων που μας δίνουν την ψευδαίσθηση της πληρότητας, αλλά και με τις οποίες αναγκαστικά συμβιβαζόμαστε, ίσως γιατί φοβόμαστε ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Λέμε ψέματα στον εαυτό μας, γιατί φοβόμαστε να είμαστε ειλικρινείς μαζί του. Βρίσκουμε, με άλλα λόγια, τη δική μας “Samantha”.

Υπάρχει μία λέξη η οποία μου αρέσει πολύ. Είναι αυτή εδώ:

μερακλής 

ο [meraklís] θηλ. μερακλού [meraklú] : αυτός που χαρακτηρίζεται από μεράκι, έντονη δηλαδή φροντίδα για κάτι

Αυτή η κατηγορία ανθρώπων όσο πάει και λιγοστεύει. Όλο και λιγότεροι επιλέγουν τον δύσκολο δρόμο, περπατούν αυτό το extra mile για να κυνηγήσουν κάτι υψηλότερο. Διαλέγουν να δεινοπαθήσουν, έστω για λίγο, γιατί ξέρουν ότι θα έχει μεγαλύτερη αξία αυτό που τους περιμένει.

Από μία οπτική, μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει ως μαζοχισμό. Γιατί άλλωστε να επιλέξει κανείς να μην περνάει καλά; Άλλωστε, δεν θα είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που θα υποπέσει σε αυτή την «λύση ανάγκης».

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες. Η διαφορά μεταξύ του Theodore και ενός «μερακλή» είναι ότι ο πρώτος το διαχειρίζεται γυρνώντας την πλάτη στην πραγματικότητα και επενδύοντας σε επιλογές που του εγγυώνται γρήγορη ικανοποίηση, ενώ ο δεύτερος αφιερώνει χρόνο, σκέψη, προσπάθεια σε κάτι που νιώθει ότι έχει μεγαλύτερο βάρος.

O μερακλής επιλέγει ποια θα είναι η θυσία του, δεν αφήνει την τύχη να διαλέξει την όποια ταλαιπωρία θα βιώσει. Ξέρει ότι θα πονέσει, αυτό είναι αναπόφευκτο, αλλά θα το περάσει με το βλέμμα του στραμμένο κάπου συγκεκριμένα. (Περισσότερα για αυτό το θέμα εδώ).

Αυτό σημαίνει ότι ρισκάρει, υποβάλλει τον εαυτό του στον πόνο και την αποτυχία, γιατί στο τέλος δεν του εγγυάται κανείς μια ευχάριστη κατάληξη, αλλά τουλάχιστον ξέρει ότι το κάνει για έναν σκοπό. Δεν απορρίπτει την δυσκολία, μαθαίνει να δουλεύει μαζί της.

Γιατί ίσως ξέρει τι μπορεί να αποφύγει και τι μπορεί -στο τέλος- να απολαύσει.

Πηγές:

(1): Μερακλής

(2): Her