Σοβιετική Ένωση, Ναζιστική Γερμανία, Κεμαλική Τουρκία.
Τρία καθεστώτα ορόσημο για το πρώτο μισό του πολυτάραχου 20ου αιώνα. Ενός αιώνα που σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από δύο Παγκόσμιους πολέμους, την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929(μεγάλο «Κραχ») και την γέννα ενός ακραία ανταγωνιστικού και αντισυμβατικού «ψυχρού πολέμου» ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ.
Η λίστα των ολοκληρωτικών καθεστώτων για την περίοδο αυτή θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη (φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, κομμουνιστική Κίνα του Μάο κλπ), όμως στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στα ιστορικά γεγονότα που αποδεικνύουν την συνάφεια (και όχι εξομοίωση) των τριών αυτών προαναφερθέντων καθεστώτων. Προτού «βουτήξουμε» στα άδυτα της ιστορικής αλήθειας κρίνεται γόνιμο να προετοιμαστούμε ανάλογα. Διότι όπως στον βυθό, έτσι και στο βάθος πολλών ιστορικών περιόδων, το μόνο που επικρατεί είναι το σκοτάδι.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με έναν όρο που είναι ευρέως γνωστός:
Ολοκαύτωμα.
Κατάληψη μυστικού Εβραϊκού Γκέτο της Βαρσοβίας το 1943 από τους Ναζί. Μια από τις γνωστότερες φωτογραφίες του Δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η τραγωδία του Ολοκαυτώματος στο πρόσωπο ενός παιδιού.
«Με τον όρο Ολοκαύτωμα περιγράφεται ο συστηματικός διωγμός και η γενοκτονία διαφόρων εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που ήταν αποδεδειγμένα υποκινούμενος από τη Ναζιστική Γερμανία και τους συνεργάτες της».(1)
Όπως γίνεται σαφές από τον παραπάνω ορισμό, η έννοια του ολοκαυτώματος (Holocaust) ταυτίζεται με ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της παγκόσμιας ιστορίας. Η Γενοκτονία τον Εβραίων από το Ναζιστικό Κόμμα και τους συμμάχους του, σύμφωνα με τις τελευταίες ιστορικές μελέτες και αναλύσεις, οδήγησε στον θάνατο περίπου 5 εκατομμύρια ανθρώπους. Σήμερα, μετά από πολλές δικαστικές διαμάχες και ιστορικές έρευνες, η τραγικότητα και το μέγεθος του αναντίρρητου αυτού ιστορικού γεγονότος αναγνωρίζεται σε όλη την υφήλιο.
Από που όμως προέρχεται η έννοια «ολοκαύτωμα»;
Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων μέσα από τον φωτογραφικό φακό
Σίγουρα πολλοί αβίαστα θα αναλογιστούν τους δολοφονικούς φούρνους του Άουσβιτς. Όμως, η σωστή απάντηση περιστρέφεται γύρω από έναν άλλο «πρωταγωνιστή» του παρόντος άρθρου και αφορά μια λιγότερο γνωστή γενοκτονία, η οποία παραμένει ατιμώρητη από τη διεθνή κοινότητα ακόμα και σήμερα.
Πρώτη φορά ο όρος χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα για να περιγράψει τις διώξεις και τις σφαγές των Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι δημοσιογράφοι και ιστορικοί(2) που κατέγραψαν από κοντά τα γεγονότα αυτά, χρησιμοποίησαν την λέξη «ολοκαύτωμα» λόγω της συνήθους τακτικής των Νεότουρκων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και του μετέπειτα τουρκικού εθνικιστικού κινήματος του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, να συγκεντρώνουν και να καίνε ζωντανούς εντός κάποιου οικήματος (συνήθως της τοπικής εκκλησίας ή σχολείου), τους αλλόθρησκους.
Η συστηματική εξόντωση των Χριστιανικών μειονοτήτων κορυφώθηκε κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου (Ιουλ.1914-Νοεμβ.1918) όπου και υπολογίζεται ότι θανατώθηκαν περίπου 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι πολίτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Παράλληλα με την Γενοκτονία των Αρμενίων, συνεχίστηκαν και οι γενοκτονίες σε βάρος των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου, καθώς και ενάντια των Ασσυρίων χριστιανικών πληθυσμών. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια (1914-1922), ο Πόντος θρήνησε 353.000 αθώες ψυχές ενώ η Μικρά Ασία έθαψε στο από τα βάθη των αιώνων ελληνικό της χώμα, τα αδικοχαμένα της παιδιά, τα οποία θύματα τραγικώς άγγιξαν το 1 εκατομμύριο.
Η Γενοκτονία των χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέσα από τον φωτογραφικό φακό
Η ιδεολογική συγγένεια της Ναζιστικής Γερμανίας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς και οι ομοιότητες στον τρόπο διαχείρισης των μειονοτήτων τους, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί. Παρόλο που η συγγένεια των δύο έχει τις ρίζες της ήδη στις αρχές του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα με το πέρας του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, η πολιτική τους αλληλεπίδραση έγινε ακόμα εντονότερη. Οι ηττημένοι Γερμανοί αξιωματικοί που πολέμησαν στο πλάι των ιστορικά αγαπημένων τους συμμάχων Οθωμανών, μετέφεραν τις εμπειρίες και τις φυλετικές τακτικές εξόντωσης συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων που υπαγόρευε ο νεοτουρκικός εθνικισμός, πίσω στην πατρίδα τους.
Μάλιστα, στο νέο ναζιστικό εγχείρημα που άρχισαν να θεμελιώνουν λίγα χρόνια μετά το τέλος του Μεγάλου πολέμου, χρησιμοποίησαν ως υπόδειγμα το εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ και χαρακτήρισαν ως πρότυπο την φυλετική πολιτική του. Ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ τον Ιούλιο του 1933, λίγους μήνες δηλαδή μετά την επάνοδο του στην εξουσία, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Μιλιέτ», εκθείαζε τόσο τον «μεγάλο» Μπενίτο Μουσολίνι, όσο και τον «μεγαλύτερο» Κεμάλ Ατατούρκ, τον οποίο και έχρισε ως «σπουδαιότερο άνδρα του 20ου αιώνα».
«Ατατούρκ και Ναζί» του Stefan Ihrig (από τον εκδοτικό οίκο Harvard University Press και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος)
Στην ανατολική πλευρά της Ευρώπης και ταυτόχρονα με την περίοδο εκείνη που ο Αδόλφος Χίτλερ ανέρχεται στην εξουσία, το Σοβιετικό μπλοκ διέρχεται τον σκοτεινότερο χειμώνα της ιστορίας του(1932-1933). Η χρονιά αυτή έμελλε να σημαδευτεί από τον βίαιο λιμό της Ουκρανίας και των γειτονικών περιοχών της Σοβιετικής Ένωσης και τον συνακόλουθο βασανιστικό θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο Μεγάλος Λιμός της Ουκρανίας κατά την διετία 1932-1933, γνωστός και ως «Γολοντομόρ» (Голодомор), είναι αυτό ακριβώς που υποδηλώνει η λέξη αυτή:
Θάνατος μέσω λιμοκτονίας.
Το τραγικό αυτό ιστορικό φαινόμενο που σημειώθηκε εντονότερα στο Ουκρανικό έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν απόρροια της απόφασης του Ιωσήφ Στάλιν περί κολεκτιβοποίησης της σοβιετικής γεωργίας στα πλαίσια ενός υπερφιλόδοξου πενταετούς πλάνου. Στόχος του Κομμουνιστικού Κόμματος μέσω του σχεδίου αυτού, ήταν η εξολόθρευση των εύπορων αγροτών και παράλληλα η μετατόπιση της γεωργίας στο εσωτερικό της χώρας. Τα ελάχιστα εκείνα μέλη του Κόμματος, όπως ο Νικολάι Μπουχάριν, που βρήκαν το θάρρος να εκφράσουν την επικείμενη αλήθεια και τους επακόλουθους κινδύνους της ιδέας αυτής, κατόπιν απόφασης του Σοβιετικού δικτάτορα, κατέληξαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Παράλληλα, κάποιοι «σιωπηλότεροι αντιρρησίες», καταδικάστηκαν χαριστικά σε χρόνια καταναγκαστική εργασία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ΕΣΣΔ, γνωστότερα και ως «Γκουλάγκ».
Έτσι, το φθινόπωρο του 1932, άρχισαν να κατάσχονται όλα τα σιτηρά προϊόντα από τους αγρούς και τις αποθήκες της Ουκρανίας και των περιχώρων της. Στη συνέχεια, ακολούθησαν όλα τα μη σιτηρά προϊόντα και τέλος τα ζώα. Η φτώχεια μετατράπηκε σε πείνα και κατόπιν της επίσημης ανακοίνωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος περί απαγόρευσης μετακίνησης του αγροτικού πληθυσμού στις πόλεις, η πείνα μετατράπηκε σε λιμό.
«Πού τέτοια όμως τύχη να χαρούν ζεστό χυλό! Την επόμενη Κυριακή άκουσαν και το νέο, πως όλο το κριθάρι πλέον θα πήγαινε στα γουρούνια…»
Τζορτζ Όργουελ, Η φάρμα των ζώων
Χάρκοβο, Ουκρανία, 1933. Όσο ο λιμός χειροτέρευε, ο θάνατος γινόταν καθημερινό φαινόμενο.
Παράλληλα, ο Στάλιν εξέδωσε τον νόμο σχετικά με τα 5 κότσαλα καλαμπόκι. Όσοι έπαιρναν έστω και μια χούφτα καλαμπόκι θα τιμωρούνταν με θάνατο. Με τον νόμο αυτό θεωρείται ότι εκτελέστηκαν γύρω στους 6000 ανθρώπους, ενώ εκατοντάδες στάλθηκαν στα Γκουλάγκ. Είχε γίνει πλέον σαφές, ότι κύριος στόχος των πολιτικών αυτών αποφάσεων του Στάλιν ήταν να πλήξουν την ουκρανική ταυτότητα.
«Τους σκότωναν με όπλο την πείνα [σε μια γη] όπου μπήγεις ένα κομμάτι ξύλο στο έδαφος και φυτρώνει δέντρο. Και όμως, πέθαιναν, ξεψυχούσαν σαν τα ζώα. Τους τα πήραν όλα, μέχρι και τον τελευταίο σπόρο».(3)
Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου
Κίεβο(Ουκρανία). Προαύλιο του Μουσείου Γενοκτονίας του Γολοντομόρ. Ημέρα Μνήμης για τον Ουκρανικό λαό, κάθε χρόνο το τέταρτο Σάββατο του Νοεμβρίου.
Μέσα σε λίγους μόλις μήνες, η εικόνα της Ουκρανίας, ιδιαίτερα στην αγροτική της ύπαιθρο, ήταν το λιγότερο εφιαλτική. Πλήρης αναρχία. Προκειμένου ο ουκρανικός λαός να επιβιώσει ήταν επιτακτική ανάγκη να βρεθεί με κάθε θυσία ένας modus vivendi. Πολλοί άντρες στράφηκαν στην κλοπή και πολλές γυναίκες στην πορνεία. Τα αναρίθμητα παιδιά με τυμπανισμό και τα στοιβαγμένα πτώματα μέχρι και στα κέντρα των πόλεων και των χωριών, είχαν γίνει καθημερινό φαινόμενο. Όσο η ασιτία και ο λιμός επιδεινόνονταν, ως έσχατη λύση, ο κόσμος άρχισε να στρέφεται εναντίον του άλλου, ακόμα και των ιδίων μελών της οικογένειάς του και έτσι τα πρώτα δείγματα κανιβαλισμού άρχισαν να σημειώνονται σε εκτεταμένο επίπεδο.
«Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν κομμάτια τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου – άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο […] Πέθαναν τόσοι στο χωριό, που αναγκάστηκαν να σταματήσουν να βάζουν σταυρούς στο νεκροταφείο. Το χειμώνα μια ηλικιωμένη πήρε έναν σταυρό από το νεκροταφείο για τον χρησιμοποιήσει για προσάναμμα στο σπίτι της, για να μην παγώσουν τα παιδιά της»
Νίνα Πόποβιτς, Επιζούσα του Λιμού
17 θάνατοι το λεπτό. 1000 την ώρα. 25.000 την ημέρα…
Μια κοινή δήλωση των Ηνωμένων Εθνών που υπογράφηκε από 25 χώρες το 2003 κάνει λόγο για 7-10 εκατομμύρια θανάτους. Παρόλα αυτά, ο ακριβής υπολογισμός των θυμάτων του Μεγάλου Λιμού είναι αρκετά δύσκολο να εκτιμηθεί, μιας και όπως στην ναζιστική Γερμανία και την Κεμαλική Τουρκία, έτσι και στην Σοβιετική ένωση, ο κρατικός μηχανισμός προπαγάνδας είχε τελειοποιηθεί. Το κόψιμο-ράψιμο τόσο των καθημερινών ειδήσεων όσο και των παλαιότερων ιστορικών γεγονότων από τις εφημερίδες και τα βιβλία, αποτελούσε καθημερινή δραστηριότητα αμφότερων.
Οι ιστορικοί θεωρούν ότι ο χειρουργικός ρατσισμός των Σοβιετικών, έχει τις ίδιες ρίζες με αυτό των Ναζί και των Νεότουρκων: τον Κοινωνικό Δαρβινισμό. Τα καθεστώτα αυτά, «μετατοπίζοντας» λανθασμένα την θεωρία του Δαρβίνου σε κοινωνική κλίμακα, συμπορεύτηκαν στο βάναυσο μονοπάτι της εξαθλίωσης και εξουδετέρωσης «των ανεπιθύμητων».
Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός διδάσκει ότι «με βάση την εξέλιξη των ειδών, η φυσική επιλογή κατά τον αγώνα της επιβίωσης, τόσο στα ζώα όσο και στις ανθρώπινες κοινωνίες επιβάλει την εξόντωση των αδυνάτων για την επιβίωση των ισχυρότερων».
Τα «καταλληλότερα άτομα» για επιβίωση στην ναζιστικής Γερμανίας ήταν όσοι ανήκαν στην «Αρία φυλή», στην Τουρκία των Νεότουρκων ήταν όσοι θωρούντουσαν Τούρκοι μουσουλμάνοι και τέλος στην Σοβιετική Ένωση όσοι τάσσονταν υπέρ του Κόμματος (διότι ας μην ξεχνάμε ότι ο Στάλιν επιτέλεσε και ένα «νέο Ολοκαύτωμα» στα απομονωμένα Γκουλάγκ, αποκλειστικά για όσους τολμούσαν να αμφισβητήσουν το Κόμμα και το Κομμουνιστικό status quo).
Κλείνοντας, δεν θα μπορούσε να μην γίνει αναφορά στο περιβόητο Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ που υπέγραψαν στη Μόσχα οι Σοβιετικοί με τους Ναζί, που παρά την ιδεολογική τους έχθρα, έδωσαν τα χέρια με γνώμονα την μοιρασιά της Ευρώπης.
23 Αυγούστου 1939. Ο υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης του Αδόλφου Χίτλερ, Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ, υπογράφει στην Μόσχα το Γερμανο-Σοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης, γνωστότερο και ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ.
Το Σύμφωνο περιλάμβανε ένα συμπληρωματικό μυστικό πρωτόκολλο με βάση το οποίο οι δύο δικτάτορες χώριζαν την βορειοανατολική Ευρώπη στα δυο. Η έμπρακτη εφαρμογή του πρωτοκόλλου αυτού έλαβε χώρα λίγες μέρες αργότερα με την από κοινού επίθεση της Σοβιετικής ένωσης και της Ναζιστικής Γερμανίας στην ανήμπορη Πολωνία. Πρόκειται για την επίθεση εκείνη που σηματοδότησε την έναρξη ενός νέου Παγκοσμίου Πολέμου στην γηραιά ήπειρο.
Ερχόμενοι στο σήμερα, στην εποχή του «εικονικού» ουμανισμού, η διεθνής κοινότητα καυχιέται ότι μάχεται το δίκαιο και την μνήμη των ιστορικά αδικημένων μέσα από το λεγόμενο παγκόσμιο αντιφασιστικό μπλοκ. Όσο αυθαίρετη και εννοιολογικά άτοπη και αν είναι αυτή η πρόφαση «ευαισθησίας» και «επανάστασης», η τραγική αλήθεια έγκειται στον ιστορικό αναλφαβητισμό που χαρακτηρίζει τον μέσο άνθρωπο. Ουσιαστικά, παρόλο που οι ζηλωτές του ναζιστικού εκτρώματος έχουν δικαίως περιθωριοποιηθεί, το ίδιο δεν συμβαίνει και με τους θιασώτες των άλλων δύο «πρωταγωνιστών». Από τη μια, η Τουρκία συνεχίζει περίτρανα την εθνικιστική της ιστορική πορεία, ενώ το πολιτικό σύστημα περιφρονεί ανέμελα τις πληγές και όσους «αφάνησε» στο διάβα της. Την ίδια στιγμή, το Κομμουνιστικό ποινικό μητρώο, αποτελώντας φυσικά προνομιακή εξαίρεση του συστημικού «cancel culture», παραμορφώνεται επιδέξια από τους συντρόφους με τρόπο τέτοιο που ο πάλαι ποτέ Τύραννος Ιωσήφ Στάλιν ανάγεται σε υπόδειγμα ηγέτη. Το ερώτημα που προκύπτει είναι ένα και καίριο:
Μέχρι πότε θα μένουμε αμέτοχοι εξαιτίας της ιστορικής μας άγνοιας ;
Υ.Γ: Για όσους τα κατάφεραν μέχρι το τέλος, ακολουθούν 3 ταινιούλες «διαμάντια», σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα που αναλύθηκαν στο παρόν άρθρο.
– Mr Jones (2019): Μια ταινία για τον Μεγάλο λιμό της Ουκρανίας.
-The Promise(2016): Προς τιμήν των θυμάτων της Γενοκτονία των Αρμενίων.
-Judgment at Nuremberg (1961): Όταν οι θηριωδίες των Ναζί αποκαλύφθηκαν.
Παραπομπές:
(2): “The Young Turks and the Truth about the Holocaust at Adana in Asia Minor during April 1909”, Frederick Zaccheus Duckett Ferriman, London, 1913.
“The Smyrna Holocaust”, Charles Dobson, London, Anglo-Hellenic League, 1923.
(3): Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου, μετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Πατάκη, Αθήνα 2016.
(4): Yaroslav Bilinsky, “Was the Ukrainian Famine of 1932-1933 Genocide?”, Journal of Genocide Research, 1999
