Μετά τις πολιτικές ειδήσεις, τα αθλητικά και το χρηματιστήριο στο ραδιόφωνο, με φωνή ξερή και χωρίς να μασάει τα λόγια του, ένας επαγγελματίας φροντιστής πληροφόρησε το κοινό για το ποια είναι η σωστή απάντηση στο θέμα των πανελληνίων εξετάσεων. Έδωσε την απάντηση κατηγορηματικά και κοφτά όπως μια απόφαση στο δικαστήριο.

Από τη στιγμή εκείνη, η μέρα ενός ακόμη Ιουνίου γεμάτου ανοιγμένα βιβλία και κεφάλια σκυμμένα από πάνω τους χωρίστηκε στα δύο. Κάθε χρόνο το ίδιο σχίσμα κάτω από τον ίδιο ήλιο. Από τη μία οι «εντός του θέματος», από την άλλη οι «εκτός». Ικανοποίηση βέβαια θα νιώσουν όσοι πέτυχαν, είναι όμως μια ικανοποίηση αποσπασμένη με τα δόντια. Περιορισμένη πάντα η λεία της επιτυχίας και τα άγρια ζωάκια γύρω γύρω ανυπόμονα να πάρουν το κομμάτι τους και να τραφούν.

Με τι χορταίνει, αλήθεια, η πείνα των νέων; Με επιτυχίες ή με αναγνώριση; Γιατί δεν πρόκειται καθόλου για το ίδιο πράγμα. Όταν ο μαθητής πετυχαίνει σ΄ένα σκοπό που δεν τον όρισε ο ίδιος, ευχαριστιέται επειδή «προσαρμόστηκε» με τον κατάλληλο τρόπο στις απαιτήσεις του σκοπού. Όταν όμως τα καταφέρνει σε κάτι άλλο που το διαλέγει ο ίδιος έχοντας κατά νου και κάποιους εταίρους που είναι και κριτές του, τότε αυτό που νιώθει είναι πιο ανάλαφρο και ταυτοχρόνως πιο βαθύ.

Πετάνε τη σκούφια τους για τέτοιους συναγωνισμούς οι μικρές ηλικίες, αλλά κανείς δεν το πιστεύει, γιατί κανείς δεν θυμάται τι είναι γόητρο, τι σημαίνει να αναλώνεσαι γι΄αυτό. Ποθούν τις τιμές οι άνθρωποι, λέει ο Αριστοτέλης, για να πεισθούν οι ίδιοι σχετικά με την αξία τους. Πόσο μάλλον οι νεότεροι, οι έφηβοι. Το να πετύχουνε στις εξετάσεις δεν τους είναι αρκετό, όσο και να δείχνουν το αντίθετο. Πιεσμένοι από τον ανταγωνισμό, θα ΄θελαν, για να ξεδώσουν, ένα παιχνίδι στο οποίο θα δωθούν ολόκληροι. Είναι δύσκολο βέβαια να ισορροπήσουν σε μια τέτοια κίνηση το «αγελαίο ένστικτο» με την τάση για ατομική υπεροχή. Θέλει και ν’ ανήκει στους ομοίους του ο νέος και να ξεχωρίζει απ’ αυτούς. Κάποτε το ασυμβίβαστο λυνόταν εύκολα μέσα στην ομαδική δραστηριότητα. Σήμερα όμως; Πρέπει να το πούμε: το να είναι κάποιος μέλος ενός συνόλου θεωρείται ταυτόσημο σχεδόν με το να έχει τα μάτια του κλειστά.

Ομάδα, συμμετοχή, συνέργεια. Λέξεις και έννοιες που απωθούν ασφαλώς την πολύ φιλελεύθερη, την πολύ ανεξάρτητη σκέψη, αυτήν που «στοργικά» δηλώνει έτοιμη να επουλώσει τις ατομικές πληγές, αφού τις αφήσει να ανοίξουνε για τα καλά. Ανησυχούν μερικοί μήπως περιορισθεί η τρυφερή, η ασχημάτιστη προσωπικότητα του νεαρού ατόμου. Αν ρωτήσουν όμως πώς αισθάνεται ο ομαδάρχης σε μια κατασκήνωση ή ένας μαθητής ή φοιτητής που αναλαμβάνει μαζί με άλλους να περιφρουρήσει μια περιοχή από τον κίνδυνο της πυρκαγιάς, θα εκπλαγούν. Θα μάθουν πως με την εκτέλεση ενός καθηκόντος μπορεί να αποκαλυφθεί μια ικανότητα, να πηγάσει απ΄αυτό μια αναπάντεχη χαρά. Εδώ βρίσκεται και η βάση του εθελοντισμού.

Προσφέρεται επομένως κάποιος να επωμισθεί ένα έργο, γιατί διαισθάνεται πως, καθώς διαλέγει τον στόχο, έχει κιόλας ο στόχος διαλέξει εκείνον. Πολύ πιθανόν να είναι ο εκλεκτός μιας κλίσης, μιας αφανέρωτης μέχρι τότε επιδεξιότητας. Σ΄ αυτό ελπίζει και γι΄αυτό ρίχνεται με τα μούτρα στη δουλειά ο ζηλωτής. Δεν είναι χειραγώγηση, λοιπόν, το να οργανωθεί αυτή η παιγνιώδης και περιπετειώδης όρεξη των νέων να φανούν πιο χρήσιμοι απ΄όσο τους φαντάζονται οι κόλακες-δυσφημιστές τους.

Νεαροί βοηθοί πυροσβέστες, επόπτες δασών, επιθεωρητές ακτών, μικρομέγαλοι υπεύθυνοι που μεγαλώνουν μέσα σ΄ένα καλοκαίρι παίζοντας στα σοβαρά, διασκεδάζοντας με το να είναι άριστοι σ΄αυτό που κάνουν. Αν ανακοινωνόταν εξίσου σοβαρά και επίσημα πως, για τη χώρα που παραλύει συχνά μες στη ζέστη, οι δυνάμεις των νέων τής είναι εντελώς απαραίτητες, τότε κάμποσες καρέκλες στους πεζοδρόμους του Θησείου θα άδειαζαν αμέσως. Υπάρχει διάθεση προσφοράς που δεν φαίνεται. Τα λαγωνικά κάποιου υπουργείου Εθνικής Άμιλλας θα έπρεπε να τη μυριστούν και να την ξεθάψουν.

Η ζωή σαν τιμολόγιο, Βασίλης Καραποστόλης, Εκδ Πατάκη, σελ 175-177

Παραπομπές

Εικόνα κειμένου: Πίνακας του Jean Mirre με τίτλο “High Society”