Η αποχή και σύγκλιση της υποκριτικής και της υποκρισίας αποτελεί ένα αναπάντητο ερώτημα. Ένας άνθρωπος δηλαδή μπορεί να αποδειχθεί πως είναι μεγάλο ταλέντο στην ηθοποιία αλλά και στην κοροϊδία. Τα όρια όμως είναι δυσδιάκριτα για ένα μάτι που έχει συνηθίσει να ψάχνει φτιασίδια και στολίδια σε λάθος μέρη.

“Take off the mask” λάδι σε καμβά, ANASTASIYA BELYKH.

Σχεδόν ανεπαίσθητα και σχεδόν πάντα όλοι οι άνθρωποι φορούν προσωπεία και παίζουν ένα ρόλο σε διάφορα μονόπρακτα, τα οποία γράφονται εν μια νυκτί ή ακόμη και σε μια στιγμή. Μάλιστα, η συμμετοχή τους σε ένα θίασο, ο οποίος ανεβάζει παραστάσεις καθημερινώς και αδιαλείπτως, σπάζοντας κάθε ρεκόρ στα ταμεία, είναι δεδομένη και παρόλο που δεν αμείβονται άμεσα για τις υπηρεσίες τους, οι υποκριτικές τους ικανότητες είναι αυτές που θα τους προσφέρουν την υλική ή τη συναισθηματική τους εξασφάλιση. Ο Marlon Brando είχε δηλώσει πως η υποκριτική είναι μεταξύ άλλων ένας κοινωνικός μηχανισμός επιβίωσης, ένα λιπαντικό που βοηθά τον εκάστοτε άνθρωπο να ξεγλιστρά, όποτε το έχει ανάγκη.

Η τέχνη της υποκριτικής λοιπόν έχει μετατραπεί σε εργαλείο υποκρισίας για να επιτευχθεί η πολυπόθητη επιβίωση απέναντι σε ένα ανθρωποφάγο κοινό. Η πηγαία δύναμη ενός υποκριτή είναι το ψέμα. Η λέξη αυτή, οριακά παρεξηγημένη και υπερβολικά ανεκτή στη σημερινή εποχή, σημαίνει κατά γράμμα, η πρόταση που λέγεται με σκοπό να πείσει πως είναι αληθής, ενώ γνωρίζει πολύ καλά πως είναι η απόκρυψη ή η παραποίηση της αλήθειας. Συνήθως, τα καταφέρνει να πείσει είτε τον ίδιο τον υποκριτή είτε το κοινό του. Αν δε συνέβαινε αυτό, τότε λογικά δεν θα υπήρχε και η στοιχειώδης αρμονία που διέπει τη σημερινή κοινωνία. Τελικά είναι τρομακτικό το πόσο σημαντικό έρεισμα της ανθρώπινης ευτυχίας κατέληξε να είναι το ψέμα.

Έτσι, στην ιστορία του ανθρώπου άλλαξαν θέσεις η απροσποίητη συμπεριφορά με την προσποιητή, η αφθαρσία με τη φθορά, το πνεύμα με την ύλη και εν τέλει η ζωή με το θάνατο. Είναι τουλάχιστον ειρωνικό το γεγονός πως εκτός του θανάτου, ο άνθρωπος φοβάται και την αλήθεια. Η αρετή της ειλικρίνειας έχει ένα βάρος, το οποίο δε σηκώνεται ελαφρά την καρδία και φυσικά προϋποθέτει πίστη και σταθερότητα. Η εμπιστοσύνη και η σιγουριά είναι δύο στοιχεία προς εξαφάνιση. Επομένως και ενδεχομένως με στόχο να μην πληγωθούν ποτέ, οι άνθρωποι αποφάσισαν πως είναι καλύτερο να ελέγχουν τον ίδιο τους τον εαυτό, για να μπορούν να ελέγχουν και όσα δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία τους.

«Οι ηθοποιοί λέγεται πως είναι οι καλύτεροι ψεύτες, διότι αποκαλύπτουν την αλήθεια όπως κανένας άλλος».

“Tragic and comic masks” Villa Andriana (Trivoli).

Ο Έλληνας βέβαια έχει την τιμητική του και στις δύο περιπτώσεις. Το θέατρο γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Οι δε κολοσσιαίοι εκπρόσωποι του προσέφεραν σε παγκόσμιο επίπεδο έργα, τα οποία θα βρίσκονται στην κορυφή αυτής της τέχνης αιώνια. Σε κάθε ιστορία όμως υπάρχει σχεδόν πάντα ένας κακός. Στην ιστορία του ανθρώπου αυτό το ουσιαστικοποιημένο επίθετο έχει αλλάξει πολλές μορφές. Ο κοινός παρονομαστής σε όλες είναι το σκοτάδι. Ενώ λοιπόν η λαμπρή πορεία του ελληνικού πνεύματος φώτιζε και φωτίζει όλο τον κόσμο, ταυτόχρονα υπήρχαν και υπάρχουν μερικοί μασκαράδες, οι οποίοι επέμεναν να εξασκηθούν στο ψέμα, στο δόλο και στην υποκρισία. Η συγκεκριμένη πρακτική εξελίχθηκε στον παρόντα χρόνο και έχει τις καταβολές της στα κουρέλια του κακού.

Ως επακόλουθο ο ελληνικός λαός χαρακτηρίστηκε ως «Greco mascara».

Η αρχική σημασία αυτής της φράσης αποδιδόταν για περισσότερα του ενός κακώς κείμενα της σύγχρονης, μεταπολεμικής συμπεριφοράς, ενδεικτικά αναφέρονται η μεγαλομανία, η βαρεμάρα, η πρωτιά στη χαζομάρα, η αλαζονεία, η πλήρης αδιαφορία, η φιλοχρηματία, η παρανομία, η κάθε είδους απολαυστική λιγούρα και η μαζική υπνηλία. Εντούτοις τείνει να προστεθεί, δικαίως, ακόμη και η κοροϊδία.

Φαίνεται πως όλοι προτιμούν το κουρέλι από το μετάξι, διότι είναι το πιο φτηνό και εύκολο στη χρήση. Όλοι δηλαδή επιδιώκουν να κυνηγούν την ύλη, διότι είναι σίγουροι πως κάποια στιγμή, με κάποιο τρόπο θα την αποκτήσουν και θα την κάνουν κτήμα τους. Το κυνήγι με ένα αόρατο θήραμα από την άλλη είναι πιο ακριβό και πιο δύσκολο. Ακριβό διότι θα «κοστίσει» χρόνο, κόπο και ιδρώτα, δύσκολο διότι προαπαιτείται μια θυσιαστική συμπεριφορά, η οποία θεωρείται αδυναμία και υποχώρηση για κάτι που δεν αξίζει. Η αξία μετριέται με χαρτί και με λάμψη πρόσκαιρη, όχι με ουσία και φωτεινή διάρκεια. Η αξία επομένως είναι κατώτερη ακόμη και από ένα κουρελάκι.

Καθημερινά τίθενται απέναντι στον άνθρωπο πολλές και διαφορετικές δοκιμασίες. Το ζήτημα δεν είναι αν θα καταφέρει να τις προσπεράσει αλλά το πώς και δεν επιτρέπεται να αποδεχθεί «οποιοδήποτε πώς».

Πράγματι τα κουρέλια του κακού είναι δελεαστικά, καθότι επιλύουν άμεσα τα περισσότερα προβλήματα των χρηστών τους, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν μια αψεγάδιαστη, εικονική πραγματικότητα για όλους και για τον καθένα ξεχωριστά, η οποία έχει πολύ γλυκιά γεύση. Μάλιστα προσδίδουν στη ζωή των ανθρώπων και μια πικάντικη μαγεία, από την οποία όμως δεν θα είναι σε θέση να απαλλαχθούν, εάν ποτέ το θελήσουν. Άπαξ και υπηρετήσει κάποιος μια τέτοια πρακτική, γίνεται αμέσως ακόλουθός της χωρίς να το καταλαβαίνει, ώσπου στο τέλος θα καταλήξει να κοροϊδεύει τον ίδιο του τον εαυτό.

«Τα λάθη είναι ανθρώπινα και πράττονται από τον καθένα».

Οι επιλογές όμως είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε κάτι που διέφυγε της προσοχής κάποιου και σε κάτι που διάλεξε να κάνει. Η επιλογή υποδηλώνει πάντα κάποιο σκοπό. Η σκοπιμότητα είναι αυτή που κρύβει την προδιάθεση του κάθε ανθρώπου και εν τέλει την σκέψη του πίσω από κάθε του πράξη. Συνήθως όμως οι άνθρωποι παίζουν κρυφτό με τα λάθη και κυρίως με τις επιλογές τους.

Γιατί;

Γιατί ίσως το ψέμα κατέστησε αδύνατο να πιστέψει ο άνθρωπος πως μονάχα με την αλήθεια μπορεί να πορευτεί, να επιτύχει και να ευτυχήσει. Άλλωστε το ψέμα βαραίνει την ψυχή και ζει μέσω της δικής της ζωής. Το ψέμα θρέφεται μέσω του ανθρώπου και όσο εκείνος το επιτρέπει, εκείνο θεριεύει.

“Evil and Good playing chess” Leonora Carrington.

Ο άνθρωπος όμως δεν γεννήθηκε για να είναι εργάτης του κακού. Σίγουρα έχει καλές απολαβές, προοπτικές ανέλιξης, ένσημα, κάλυψη μερικών, μηνιαίων εξόδων, πρόσθετα χρήματα για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, συστατικές επιστολές και πολλά άλλα θετικά, υπολειπόμενο όμως ένα, την ασφάλεια. Εάν κάποιος κατά τη διάρκεια της εργασίας του πάθει κάτι, οτιδήποτε, την ευθύνη για αυτή την εξέλιξη δεν θα την αναλάβει κανένας και ουδεμία παροχή βοήθειας θα υπάρξει προς το θύμα του εσκεμμένου ή μη ατυχήματος. Κανένας δεν καλύπτει τα νώτα κανενός. Ο μοναδικός υπεύθυνος θα είναι ο ίδιος ο εργάτης, είτε το λάθος είναι δικό του είτε όχι.

Η ηθοποιία αποτελούσε πάντοτε καθρέφτη της κοινωνίας και η αλήθεια που αποκαλύπτει για το ανθρώπινο είδος είναι πως τα κουρέλια του κακού είναι οι μεγαλύτεροι εχθροί του. Η κύρια πηγή κάθε έργου είναι πάντα η υπενθύμιση πως δεν πρέπει ποτέ να περιπέσει στη λήθη η αληθινή πτυχή του ανθρώπου. Σίγουρα η αλήθεια μπορεί να είναι μαύρη ή πικρή, αλλά το αντίδωρο της είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός.

Ο χρόνος κυλάει και σε κάθε λεπτό του μια νέα αναπνοή κλαίει, αναζητώντας κάτι που έχει ανάγκη. Τα μωρά έμαθαν να ζουν και να αισθάνονται πριν καν γεννηθούν. Ο άνθρωπος λοιπόν γεννιέται για να σκορπά χαμόγελο και αγάπη, διότι το χρειάζεται. Μονάχα αυτά τα δύο είναι ικανά να ζωγραφίσουν τον παράδεισο (Ν. Καζαντζάκης). Μόνον έτσι θα μοσχοβολήσει ο τόπος (Σ. Ποταμίτης). Τα κουρέλια που βρωμίζουν τα πάντα στο πέρασμα τους, πρέπει να πλυθούν και να ξεπουληθούν άμεσα. Η δημιουργία ενός παραμυθένιου κόσμου δεν θα έπρεπε να είναι μια γενική ουτοπία, αλλά ένα κοινό όνειρο. Η έρευνα του προσωπικού μας μυστηρίου θα πρέπει να έχει ως στόχο την αποκάλυψη ενός χαμένου κομματιού, ένα κομμάτι που είναι φτιαγμένο από μετάξι, το μικρό κομμάτι ύφασμα μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο καθένας μας. Ένα μετάξι απαλό, γαλήνιο και πολύτιμο, εκείνο το μετάξι που θα χαρίσει ατέλειωτη αντοχή για τον εσαεί αγώνα πορείας προς το απέραντο φως (Α. Λιτός) της Ζωής.

Εικόνα άρθρου: The Good and Evil Angels Struggling for Possession of a Child. William Blake. Bedford, cecil Higgins Art Gallery.