Έχω μία μεγάλη αγάπη στις κορνίζες. Oποιαδήποτε κορνίζα τοποθετώ στο γραφείο ή κρεμάω στον τοίχο, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για μένα, το οποίο αντιμετωπίζω με μία παράδοξη σοβαρότητα.
Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο όμως, δεν είναι η κορνίζα αυτή καθ’ εαυτή αλλά το εικονιζόμενο πρόσωπο. Και έχω έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο που το θεωρώ τόσο κρίσιμο.
Ο λόγος είναι, ότι τα εικονιζόμενα πρόσωπα που επιλέγω να με περιτριγυρίζουν στο δωμάτιο, θα είναι κατά κάποιον τρόπο οι κριτές μου από εδώ και πέρα. Και εξηγώ.
Υπάρχουν ανεξάντλητα παραδείγματα στην Ιστορία, από ανθρώπους που προσπαθώντας να μιμηθούν τα πρότυπά τους ή τους προγόνους τους άφησαν ένα ανεξίτηλο στίγμα στον κόσμο ή άλλαξαν ακόμα και το ρου της Ιστορίας όπως την ξέρουμε.
Όπως ο Τζορτζ Καντόρ, ένας από τους σημαντικότερους μαθηματικούς όλων των εποχών που εμπνεύστηκε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν επίσης μαθηματικός. Ή όπως η Μαλάλα Γιουσαφζάι, μία ακτιβίστρια που αγωνίζεται για την εκπαίδευση των κοριτσιών στο Πακιστάν και νομπελίστρια το 2014, η οποία εμπνεύστηκε από τον πατέρα της που αγωνιζόταν για την πρόσβαση στην εκπαίδευση από όλους. Αλλά και οι ήρωες της πατρίδας μας, όπως ο Κολοκοτρώνης που εμπνεόμενος από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αρνήθηκε να συνθηκολογήσει με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όταν του το πρότεινε ο Χάμιλτον.
Αντίστοιχα παραδείγματα βρίσκουμε και σε καθημερινή βάση σε μικρότερη κλίμακα. Ένας μπαλαδόρος ή μπασκετικός που προπονείται καθημερινά, έχει στο νου του τον αγαπημένο του παίκτη και προσπαθεί να τον μιμηθεί. Ένας δάσκαλος που θέλει να βοηθήσει τα παιδιά, θυμάται πως ο δικός του δάσκαλος τον βοήθησε όταν ήταν μαθητής. Ένας καλλιτέχνης αντλεί έμπνευση από τον δικό του αγαπημένο καλλιτέχνη. Αλλά και ένα παιδί, μεγαλώνει βλέποντας το παράδειγμα των γονιών του.
Και αυτό γιατί οι άνθρωποι μιμούμαστε. Αυτό έχεις θετικές και αρνητικές πτυχές. Το να προσπαθείς να μιμηθείς ανθρώπους με θαυμαστά έργα, με πλούτο ψυχής, με δημιουργικότητα και επιτεύγματα είναι η καλή χρήση της εκ φύσεως τάσης για μίμηση.
Επιπλέον, κάποιες μορφές μπορούν να αποτελούν για εμάς μια υπαρκτή απόδειξη του τι είναι εφικτό. Ένας αθλητής, για παράδειγμα που είπαμε πριν, που προπονείται σκληρά και δεν παίρνει την αναγνώριση που του αρμόζει ή δεν αποδίδει όπως θέλει, μπορεί να αντλήσει παρηγοριά και θάρρος από έναν αθλητή που θαυμάζει και πέρασε από την ίδια φάση κάποια στιγμή. Αναθαρρεί μέσα από την ιστορία κάποιου άλλου ανθρώπου και υψώνεται πάνω από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει εκείνη τη στιγμή. Ομολογουμένως είναι ένα από τα καλύτερα cheat code που έχουμε ανακαλύψει για τη ζωή.
“Αφού μπόρεσε αυτός, ίσως να μπορέσω και εγώ”. Σε αυτή τη σκέψη συμπυκνώνεται άψογα όλη η αξία των προτύπων.
“Αφήνουμε, έτσι, τους ήρωες στα βάθρα τους και συνεχίζουμε τις ασχολίες μας. Μέχρι που κάποια στιγμή μια συμφορά θα μας σταματήσει απότομα και θα στρέψουμε τότε το βλέμμα προς εκείνες τις μορφές που συμβολίζουν για μας το Εφικτό μέσα στο Αδύνατο”.
– Βασίλης Καραποστόλης[1]
Αυτό το νόημα κρύβουν και τα υπόλοιπα πρόσωπα που έχω στον τοίχο του δωματίου μου και τα οποία θαυμάζω. Και θαυμασμός δεν σημαίνει ειδωλοποίηση, έτσι; Θαυμάζω κάποιον σημαίνει ότι η προσωπικότητά του με εμπνέει.
Γιατί τους ονομάζω κριτές όμως; Προφανώς, δεν εννοώ ότι στήνω ένα φανταστικό δικαστήριο. Αλλά ότι κάποιες μορφές που επιλέγω θα λειτουργούν ως υπενθύμιση κάποιων αξιών, ως έμπνευση και ως στήριγμα.
Αυτές τις προσωπικότητες, τις επέλεξα γιατί συμβολίζουν κάτι πολύ συγκεκριμένο για τη ζωή μου και για τον σκοπό ή τους στόχους που έχω.
Λειτουργούν ως υπενθύμιση γιατί όταν παρεκκλίνουμε από τον σκοπό μας ή είμαστε υπερβολικά προσκολλημένοι στα καθημερινά, αρκεί να συναντήσουμε το βλέμμα τους και να θυμηθούμε τι ακριβώς κάνουμε σε αυτή τη ζωή. Το βλέμμα τους μας ελέγχει.
Αυτές οι προσωπικότητες έχουν την δυνατότητα να μας ασκούν μόνο με τη μορφή τους μία σιωπηλή κριτική ώστε να υπερβούμε ό,τι είμαστε μέχρι τώρα, αλλά είναι και μία διαρκής υπενθύμιση των αξιών μας, για τι παλεύουμε καθώς και μία υπενθύμιση να παραμείνουμε ενεργητικοί στη ζωή μας.
Γιατί δεν έχει και καμία σημασία αν επικαλούμαστε πρότυπα και προγόνους αν δεν κάνουμε την ελάχιστη προσπάθεια να τους μοιάσουμε καθημερινά. Και το καθημερινά το λέω κυριολεκτικά.
Φυσικά πέρα από πρόσωπα ιστορικά, οικογενειακά, ήρωες ή ακόμα και αγίους, το υπέρτατο Πρότυπο ενός ανθρώπου είναι ο Χριστός, στου οποίου το Πρόσωπο συγκεντρώνονται όλα τα γνωρίσματα του Τέλειου Ανθρώπου. Δηλαδή, και μόνο Αυτόν να έχεις για πρότυπο, όλα τα άλλα μπορείς να τα αφήσεις στην άκρη.
Ωστόσο σήμερα, στον σύγχρονο άνθρωπο, έχει εκλείψει αυτή η ανάγκη για επιλογή των προτύπων του. Αυτό θεωρώ ότι οφείλεται σε δύο λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι, πιστεύω, ότι οι περισσότεροι λίγο-πολύ διαισθανόμαστε ότι τα πρότυπα που υπερ-προβάλλονται στην κοινωνία δεν αξίζουν τον θαυμασμό μας. Και όσο και αν φαίνεται κάποια δημόσια πρόσωπα να έχουν πολλούς θαυμαστές και να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, ο κόσμος δεν τους εκτιμά πραγματικά.
Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι ίσως να φοβόμαστε να έχουμε πρότυπα. Και τι εννοώ με αυτό; Ίσως να θεωρούμε ότι αν τοποθετήσουμε κάποιο πρόσωπο στη θέση του προτύπου αυτόματα, η δική μας αξία θα μειωθεί. Θα νιώθουμε ότι είμαστε υπόλογοι. Και κάτι τέτοια ο εγωισμός μας δεν τα πολυσηκώνει.
Ωστόσο νομίζω ότι η εθελούσια τοποθέτηση του εαυτού μας σε θέση ανεπάρκειας σε σχέση με ένα πρόσωπο που πραγματικά θαυμάζουμε μπορεί να αποβεί πάρα πολύ σημαντική για την εξέλιξη και την πορεία της ζωής μας. Όπως πρέπει να γίνεις μαθητής για να γίνεις δάσκαλος και υπάλληλος για να γίνεις αφεντικό, έτσι και εδώ.
Τολμώ να πω κιόλας ότι μπορούμε να καταλάβουμε και το ποιόν κάποιου από το ποιον θαυμάζει, γιατί τα πρότυπά μας είναι οι αντιπρόσωποι του βαθύτερου εαυτού μας και των βαθύτερων επιθυμιών και επιδιώξεων μας.
Έτσι, η σοφή επιλογή των προτύπων αποτελεί κλειδί για την κατεύθυνση που θέλουμε να πάρουμε στη ζωή. Δεν μας δείχνουν ένα συγκεκριμένο μονοπάτι, από τα αμέτρητα της ζωής, που πρέπει να ακολουθήσουμε ακριβώς. Αλλά με τον βίο τους μας φανερώνουν τον τρόπο σκέψης που μπορούμε να έχουμε επιλέγοντας το δικό μας μονοπάτι. Κατά μία έννοια επιλέγουμε τους δασκάλους-συνοδοιπόρους μας σε αυτό το ταξίδι.
Και έτσι αξιοποιούμε την τάση του ανθρώπου να μιμείται με έναν γόνιμο τρόπο, έτσι ώστε να συγκροτήσουμε και εμείς την δική μας προσωπικότητα και να χαράξουμε το μονοπάτι που οδηγεί στην περιπέτεια της ζωής μας.
Επίλεξε σοφά τις κορνίζες σου, λοιπόν. Επίλεξε σοφά τους κριτές σου.
Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει.
– Νίκος Καζαντζάκης
ΥΓ
Παρακάτω, το βίντεο που με ενέπνευσε για το συγκεκριμένο κείμενο. Ναι, δεν κάνω πλάκα.
Παραπομπές:
[1] Το θάρρος που κοιμάται, Βασίλης Καραποστόλης,
Εκδόσεις: Πατάκη, Αθήνα Μάρτιος 2016, σελ 90
Πηγές εικόνων:
