Η καθημερινότητα είναι γεμάτη από διλήμματα. Υπάρχουν τα απλά, όπως για παράδειγμα τι φαγητό θα φάμε, τι μουσική θα ακούσουμε, με τι τρόπους θα επιλέξουμε για να περάσουμε τον χρόνο μας. Υπάρχουν και τα πιο σύνθετα, όπως είναι ο επαγγελματικός μας προσανατολισμός, η επιλογή φίλων, συντρόφου και διάφορα άλλα.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει πάντοτε το ρίσκο της σωστής και της λανθασμένης επιλογής.

Σε απλά ζητήματα, όπως ανέφερα και προηγουμένως, δεν δίνουμε τόση σημασία διότι το ρίσκο είναι ελάχιστο ή και ανύπαρκτο – αν και σε αυτά πολλές φορές το ρίσκο θα είναι να μετανιώσουμε τον χρόνο που σπαταλήσαμε σε κάτι που ενδεχομένως δεν μας άρεσε όσο προσδοκούσαμε ή δεν μας πρόσφερε κάτι ουσιαστικό.

Το πρόβλημα βρίσκεται στα σύνθετα.

Αρχικά, ξεκινάμε με το να αναρωτηθούμε ποια θα ήταν η σωστή επιλογή. Έπειτα, όμως, προσπαθούμε να βρούμε την καλύτερη επιλογή και, μετά από αμέτρητες έρευνες, αναλύσεις και ζυγίσματα των επιλογών μας, καταλήγουμε στην δημιουργία ατέλειωτων σκέψεων γεμάτες αμφιβολία, γνωστό σε όλους μας και ως overthinking. «Και αν κάνω την λάθος επιλογή;» «Και αν η επιλογή μου με οδηγήσει στην καταστροφή;». Αυτό έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς όλη αυτή η σχολαστικότητα και προσοχή δεν οδηγούν στο να επιλέξουμε κάτι ορθά αλλά οδηγούν τις αποφάσεις μας να είναι γεμάτες σύγχυση και απελπισία, αποφάσεις που πάντοτε είναι λάθος.

«Η χειρότερη απόφαση είναι η αναποφασιστικότητα.» Ράιαν Χάργουντ

Η απληστία είναι αυτή που οδηγεί στην αναποφασιστικότητα και στο overthinking, σε αυτή την ακαταμάχητη επιθυμία που μας ωθεί να αναζητήσουμε το καλύτερο, το πιο ωραίο, το πιο ικανοποιητικό· αυτή η επιθυμία που χωρίζει τα πάντα γύρω μας σε ανώτερα και κατώτερα πράγματα και τα συγκρίνει συνεχώς έχοντας ως κίνητρο το μάταιο κυνήγι για οτιδήποτε αγγίζει την τελειότητα.

Ωστόσο, απληστία δεν έχουμε μόνο για την ποιότητα των πραγμάτων αλλά και για την ποσότητα. Σκέψεις όπως: «Θέλω αυτό αλλά θέλω και το άλλο.» «Μου αρέσουν τόσο πολύ όλα και δεν ξέρω τι να επιλέξω.» έχουν ως αποτέλεσμα να δίνουμε τα πάντα (είτε αυτό είναι χρήματα είτε είναι κομμάτι απ’ την ψυχή μας) και να καταλήγουμε με ένα τίποτα, που το αισθανόμαστε μέσα μας σαν κενό που όλο ζητάει να τραφεί με κάτι παραπάνω – μα που τίποτα στο τέλος δεν το καλύπτει.

«Η διαρκής αναζήτηση της ευτυχίας είναι η κυριότερη αιτία της δυστυχίας μας.» Έρικ Χόφερ

Ψάχνοντας το καλύτερο χάνουμε το ιδανικό. Και το ιδανικό για εμάς δεν μπορεί να προέρχεται από περίπλοκες επιλογές, διότι τίποτα περίπλοκο δεν οδηγεί στην ευτυχία.

«Είναι πάντοτε το απλό εκείνο που παράγει το υπέροχο.» Αμίλια Μπαρ

Παραδόξως, το ιδανικό δεν επιτυγχάνεται μέσω της λεπτομερούς οργάνωσης που προσφέρει το overthinking. Έχουμε την πεποίθηση πως υπεραναλύοντας κάθε επιθυμητό ή ανεπιθύμητο αποτέλεσμα που μπορεί να έχουν οι επιλογές μας μπορούμε να αποφύγουμε και τυχόν σφάλματα στις κινήσεις μας – κάτι που ακούγεται απόλυτα λογικό. Εκεί, όμως, βρίσκεται και το μεγαλύτερο λάθος.

Η υπερανάλυση, όσο ωφέλιμη και αν μοιάζει επιφανειακά, αποπροσανατολίζει την κρίση μας σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε δημιουργούμε την εντύπωση πως το μέλλον δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα χάος γεμάτο έγνοιες που οδηγούν στην καταστροφή μας. Αυτό με την σειρά του, όχι μόνο μας κάνει αναποφάσιστους, όπως είπαμε και προηγουμένως, αλλά δημιουργεί και φόβο, κάνοντας έτσι την ασφάλεια που προσφέρει η αδράνεια να μοιάζει προτιμότερη από μια επιλογή – μια δράση – γεμάτη ρίσκο.

Παρ’ όλα αυτά, όσο και αν μας φαίνεται περίεργο, τα λάθη είναι εκείνα που μας οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα και όχι τα σωστά. Κάνοντας λάθος επιλογές, είτε επειδή το επιθυμούμε είτε άθελα μας, μπαίνουμε σε μια κατάσταση που μας φέρνει αντιμέτωπους με το πρόβλημα που δημιούργησε η λανθασμένη κρίση μας· για παράδειγμα: πώς αυτό δημιουργήθηκε, πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, τι μπορούμε να κάνουμε για να μην ξανασυμβεί.

Ακόμα και σε περιπτώσεις που μια απόφαση μάς οδηγεί σε τεράστια απώλεια ή καταστροφή μπορεί να αποδειχθεί τελικά πολύ ωφέλιμη για εμάς διότι όσο μεγαλύτερο το λάθος άλλη τόση θα είναι και η καλλιέργεια της διάκρισης μέσα μας. Αν δεν πάθεις δεν θα μάθεις, όπως λέει και ο λαός.

Για να συμβεί όμως αυτό, για να είμαστε ανοιχτοί στο να κάνουμε λάθη· για να είμαστε ανοιχτοί στο να ρισκάρουμε αλλά και να επωφεληθούμε από το ρίσκο αυτό, πρέπει να δρούμε με απλότητα. Απλότητα, βέβαια, δεν σημαίνει πράττω επιπόλαια, έχοντας την ελπίδα πως η τύχη θα είναι με το μέρος μου. Απλότητα σημαίνει πως μετατρέπω τα πάντα γύρω μου από σύνθετα σε απλά, εστιάζοντας στην ομορφιά του ταξιδιού και τι αυτό μπορεί να με διδάξει, όχι στους κινδύνους που μπορεί να κρύβονται σε αυτό.

«Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος είναι το να αποφεύγει να κάνει λάθη.» Έλμπερτ Χάμπαρντ

Ανεξαρτήτως της περίπτωσης, πάντοτε θα υπάρχει ρίσκο, άλλοτε μικρό και άλλοτε μεγάλο. Όσο καλά και αν προετοιμαστούμε για το εκάστοτε ρίσκο, όσο προσεκτικοί και αν είμαστε, είναι αδύνατον να γνωρίζουμε το μέλλον και τους κινδύνους που αυτό μπορεί να επιφυλάσσει. Για αυτό, ας ζούμε και ας επιλέγουμε όσο πιο απλά γίνεται. Εκεί βρίσκεται εξάλλου και το νόημα της ζωής, στην απλότητα.

Η εικόνα του κειμένου: Bryan Charnley (1949 – 1991), “Indecision”