« Εις το εξής δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες » (1)
Ουίνστον Τσώρτσιλ
« Χάριν της ιστορικής δικαιοσύνης είμαι υποχρεωμένος να διαπιστώσω ότι από τους αντιπάλους μας, ο Ελληνικός Στρατός επολέμησε με παράτολμο θάρρος και υψίστη περιφρόνηση προς τον θάνατο » (2)
Αδόλφος Χίτλερ
« Έλληνες, επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πάνοπλων και ενικήσατε! Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε! Δεν είναι δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Ως Ρώσσοι και ως άνθρωποι σας είμεθα ευγνώμονες, διότι χάριν εις τας θυσίας σας εκερδίσαμεν τον απαιτούμενον καιρόν, δια να παρασκευάσωμεν την άμυνάν μας. Έλληνες, είμεθα ευγνώμονες προς εσάς » (3)
Ραδιοφωνικός Σταθμός Μόσχας
« Οι Έλληνες δίδαξαν διά μέσου των αιώνων την αξιοπρέπεια. Όταν όλος ο κόσμος είχε χάσει κάθε ελπίδα, ο ελληνικός λαός τόλμησε να αμφισβητήσει το αήττητο του γερμανικού τέρατος αντιτάσσοντας το υπερήφανο πνεύμα της ελευθερίας » (4)
Φραγκλίνος Ρούζβελτ
Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου ένας μικρός και πάμφτωχος λαός αποφάσισε να γράψει ιστορία με σύνθημα μια μόνο λέξη. Πρόκειται για την στιγμή που η Ευρώπη καταρρέει. Η πανίσχυρη και νικηφόρα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο Γαλλία, έχει υποταχθεί μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες από το Τρίτο Ράιχ, ενώ η Αγγλία φαντάζει πλέον ολομόναχη απέναντι στον συνασπισμό του Μουσολίνι και του Χίτλερ.
Παρόλα αυτά, πιστό στην λακωνική ρητορική των προγόνων του, το έθνος των Ελλήνων αναφωνεί το ιστορικό «ΟΧΙ» απέναντι στην φασιστική Ιταλία και συνακόλουθα την ναζιστική Γερμανία, πυροδοτώντας ένα παγκόσμιο κίνημα θαυμασμού και πανελλήνιου αλτρουισμού.
Έτσι, σύσσωμος ο ελληνικός λαός αποφασίζει να αγωνισθεί μέχρις εσχάτων, συντασσόμενος με την απόφαση του Ιωάννου Μεταξά.
« Alors c’ est la Guerre! (λοιπόν έχουμε πόλεμο!) » (5)
Η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά στον Ιταλό πρόξενο.
Ολόκληρο το έθνος στις επάλξεις !
Γυναίκες, παιδιά, συγγραφείς, ποιητές, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, αριστεροί, δεξιοί, υπουργοί, ιερείς, Άγιοι, ληστές, καθηγητές, όλοι απανταχού παρόντες στο κάλεσμα της μάνας πατρίδας.
Οδυσσέας Ελύτης: Παρών !
Άγγελος Τερζάκης: Παρών !
Γεώργιος Θεοτοκάς: Παρών !
Γιάννης Τσαρούχης: Παρών !
Γιάννης Ρίτσος: Παρών !
Νίκος Καββαδίας: Παρών !
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος: Παρών !
Λάμπρος Κωνσταντάρας: Παρών !
Κώστας Χατζηχρήστος: Παρών !
Αρσένιος Εζνεπίδης (ή αλλιώς Άγιος Παΐσιος): Παρών !
Ο Γιάννης Τσαρούχης (ζωγράφος) και η «Παναγιά της νίκης». Η εικόνα (έργο του Τσαρούχη) στο κάτω μέρος παρίστανε ένα από τα πολλά θαύματα της Παναγιάς που έζησε ο Τσαρούχης και οι συστρατιώτες του στο μέτωπο.
Νίκος Καββαδίας (όρθιος αριστερά). Ποιητής και Πεζογράφος.
Γιώργος Θεοτοκάς (λογοτέχνης), με την στολή του εθελοντή και μαζί με τον Σεφέρη (δεξιά).
« 28 Οκτ.1940. Ξυπνώ με τις καμπάνες που σημαίνουν την κήρυξη του πολέμου και τον πρώτο συναγερμό » «Επιτέλους !! Είμαστε μέσα !!»
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος (ηθοποιός). Πολέμησε στην πρώτη γραμμή στην Πίνδο.
Κώστας Χατζηχρήστος (ηθοποιός).
Κάποτε στο μέτωπο, έπιασε αιχμαλώτους 2 νέους Ιταλούς στρατιώτες. Παρά τις εντολές του διοικητή του τάγματος, τους λυπήθηκε και τους άφησε ελεύθερους.
Αρσένιος Εζνεπίδης, ο δικός μας Άγιος Παΐσιος.
«Τα διασταυρούμενα πυρά ήταν συνεχόμενα και κάποια στιγμή ένας στρατιώτης τραυματίστηκε και ζητούσε βοήθεια. Δεν τολμούσε να μπει κανείς στο σημείο. Το έκανε ο Παΐσιος !!!
Εν μέσω πυροβολισμών πήγε πήρε τον στρατιώτη στην πλάτη και τον έφερε πίσω χωρίς να πάθει απολύτως τίποτα»
Μαρτυρία του διμοιρίτη του Αγίου Παΐσίου, κ. Μπαλάσκα.
Οδυσσέας Ελύτης (ως Ανθυπολοχαγός, στο κέντρο της φωτογραφίας). Ποιητής.
– Κύριε Οδυσσέα, τι ήταν εκείνο που σας συγκίνησε στο Έπος του Σαράντα;
– Ήταν ότι διάβαζα στην πράξη, και μ’ ένα σφίξιμο στην καρδιά μην τύχει και δακρύσω,
αυτά που με ανία και δυσφορία διάβαζα ως τότε στα βιβλία για την ιστορία της χώρας μου.
Ήταν μια βίαιη φορά προς τα εμπρός του λαού που είχε κάποτε ηττηθεί,
όχι εξαιτίας του, στη Μικρασία, και που τώρα θα έπαιρνε την εκδίκησή του.
Έτσι το έβλεπα εγώ. Σαν άχτι μακροχρόνιο που έβγαινε και ξεθύμαινε.
Δεν έπαιζε ρόλο που ο εχθρός ήταν διαφορετικός. Ο εχθρός ήτανε η Τυραννία, ήτανε η μορφή του Άδικου, που την είχαμε υποστεί κάτω από διαφορετικές μορφές επί αιώνες και είχε γίνει η μοίρα μας.
Λάμπρος Κωνσταντάρας (καθιστός 2ος σε σειρά από αριστερά προς τα δεξιά). Ηθοποιός.
Γεώργιος Θεοτοκάς (όρθιος 4ος σε σειρά από αριστερά προς τα δεξιά). Λογοτέχνης.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας πολέμησε επίσης στην πρώτη γραμμή στην Πίνδο στο πλευρό του αδελφικού του φίλου Οδυσσέα Ελύτη.
Τα αρχικά σχέδια του επιτελείου του Μπενίτο Μουσολίνι, περιλάμβαναν την κατάληψη της Ελλάδας εντός ολίγων ημερών.
«Θα σας δούμε πάλι σε 2 βδομάδες».
Με αυτά τα λόγια αποχαιρετούσαν τους συστρατιώτες τους τα πρώτα τάγματα του Ιταλικού στρατού που στάλθηκαν στην Ελλάδα.
Παρόλα αυτά, 12 μόλις ημέρες μετά την Ιταλική επίθεση στα βουνά της Πίνδου, ο άρτια οργανωμένος ελληνικός στρατός είχε ήδη περάσει στην αντεπίθεση, ταπεινώνοντας περίτρανα και αναγκάζοντας σε υποχώρηση την πολεμική μηχανή του Ντούτσε. Η πρώτη νίκη των Συμμάχων στον πόλεμο έναντι των δυνάμεων του Άξονα γίνεται η πλέον παγκόσμια είδηση και ο αρχικός θαυμασμός προς τιμή των Ελλήνων αναζωπυρώνεται από ένα νέο κύμα ενθουσιασμού και ελπίδας.
Τους επόμενους 2 μήνες του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο ιταλικός στρατός που ξεπερνάει το μισό εκατομμύριο, φαντάζει ανήμπορος να αντιμετωπίσει την στρατιά των διακοσίων χιλιάδων «μπαρουτοκαπνισμένων» Ελλήνων οπλιτών. Μάλιστα η προέλαση των Ελληνικών ταγμάτων είναι τέτοια, που καταλαμβάνεται ολόκληρο το νότιο κομμάτι της Αλβανίας, ελευθερώνοντας για άλλη μια φορά τα χωριά και τις πόλεις της ελληνικής, από τα βάθη των αιώνων, Βορείου Ηπείρου.
Την ορμή των Ελλήνων όμως έρχεται να αποκόψει η κάθοδος του γερμανικού στρατού από την Βουλγαρία προς την Μακεδονία, με στόχο την περικύκλωση του ελληνικού στρατού της Ηπείρου, προς ανακούφιση των ηττημένων ιταλικών δυνάμεων.
Η ταλαιπωρημένη και μικρή στρατιά των Ελλήνων βρίσκει μπροστά της ένα νέο Γολγοθά. Στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, κατά μήκος της λεγόμενης «Γραμμής Μεταξά», ο Ελληνικός στρατός αμυνόμενος στο θρυλικό οχυρό του Ρούπελ και ανένδοτος σε όλες τις προτάσεις συνθηκολόγησης και παράδοσης, θα πολεμήσει μέχρις εσχάτων πλήττοντας με βαριές απώλειες τον Γερμανικό στρατό.
«Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται !»
Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος (Διοικητής του οχυρού Ρούπελ).
Έτσι, παρά τον παράτολμο και ηρωικό αγώνα, στις 3 Μαΐου του 1941, με την κατάληψη της Κρήτης, κατόπιν μιας κινηματογραφικής απόβασης και μιας δραματικής πάλης σώμα με σώμα, το αλύγιστο ελληνικό πνεύμα θα σιγοψιθυρίσει το κύκνειο άσμα ενός ιστορικού έπους. Του έπους του ‘40.
«Γράφω αυτήν την επιστολή έχοντας πέσει στα γόνατα μέσα στην νύχτα,
προς εσάς, λαέ των χιλίων Θερμοπυλών,
και κάθε λέξη που γράφω,
αν στα μάτια σας έχει κάποια αξία,
γιοι του Σόλωνα, κόρες του Περικλή,
θα αντανακλάται από το φως.
Να θεωρήσετε την επιστολή μου ως συμβολική πληρωμή
για ένα μακροχρόνιο ανεξόφλητο χρέος από τον αιώνιο οφειλέτη σας.
[…]
Δεν μπορούσατε να σταθείτε να απαντήσετε στα χτυπήματα.
Και όταν πέσατε,
πέσατε σαν ένα μεγάλο αστέρι»
An Open letter to the unconquerable Greeks (by Joseph Auslander , Painting by Robert Riggs).
Ποίημα του διάσημου Αμερικάνου ποιητή Ιωσήφ Αουσλάνντερ με τίτλο «Ανοιχτή επιστολή στους ανίκητους Έλληνες». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «The Saturday Evening Post» μετά την κατάκτηση της Ελλάδος από τους Γερμανούς.
Πηγή: www.digital.library.unt.edu
Κλείνοντας, αξίζει να αναφερθεί ότι το έπος του ‘40, συνεχίστηκε τα σκληρά χρόνια της κατοχής μέσα από την ιστορική αντίσταση του ελληνικού λαού στον τυραννικό κατακτητή. Η αντίσταση αυτή φάνταζε σαν ιστορικό χρέος και ανάγκη ολόκληρου του έθνους να μείνει πιστό στην ιστορία και την παράδοση που με πολύ κόπο και αίμα είχε δημιουργήσει. Πάνω από όλα όμως, έστεκε το βαρύ χρέος των Ελλήνων του ‘40 να φανούν αντάξιοι της υπόσχεσης που είχαν δώσει οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους λίγα χρόνια πριν, απέναντι σε ένα διαφορετικό κατακτητή.
« Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. »
Παραπομπές:
(1): Η αποτύπωση της συγκεκριμένης δήλωσης από τον Τσόρτσιλ έχει αμφισβητηθεί.
Σύμφωνα με δημοσίευση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων στις 25 Οκτ.2007,
η συγκεκριμένη φράση αποδίδεται στον Άγγλο βουλευτή Φράνσις Μπέικερ (Francis Noel-Baker).
(2): Παπαγεωργίου, Γεώργιος, Αρχίατρος (1983).
Η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού κατά τον Πόλεμο του 1940-41.
Αθήνα: Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού,
Γενικό Επιτελείο Στρατού. σελ. 152.
(3): Parrish, Michael (1996).
The Lesser Terror: Soviet state security,
1939–1953. Westport
(4): Feis, Herbert.
Churchill-Roosevelt-Stalin:
The War they waged and the Peace they sought (1953).
(5): Εμμανουέλε Γκράτσι,
Η αρχή του τέλους,
Εστία. 1980, σελ. 285
