Ένας σχεδόν καθολικός εγκλεισμός ή “lockdown” έχει σαφώς έκδηλες επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, γενικά κοινότοπες κι αποδεκτές. Εντούτοις, είναι καλό να επισημαίνονται κάποια οφέλη που μπορούμε να αποκομίσουμε από τον εγκλεισμό.

Όλοι με ελάχιστες εξαιρέσεις, χωρίς ιδιαίτερη προειδοποίηση, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα. Βέβαια, θεωρώ πως αξίζει να εστιάσει το άρθρο αυτό ως επί το πλείστον στους νέους.

Αρχικά, η στοχευμένη (ημι-) επαγγελματική χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών θα συνδράμει στην κατάλληλη προετοιμασία για την είσοδο των νέων στην αγορά εργασίας του μέλλοντος. Αφενός επειδή είναι βέβαιο ότι η τεχνολογία και -κατά πάσα πιθανότητα- η τηλεργασία θα αποτελούν μελλοντικά όλο και σημαντικότερα τμήματα της ζωής μας, κοινωνικής κι εργασιακής, κι αφετέρου γιατί δεν ήταν λίγες οι φορές που κληθήκαμε να επιλύσουμε προβλήματα κυρίως τεχνικής φύσεως. Συνεπώς, δεν αυξήθηκε απλώς η εξοικείωση με την τεχνολογία, αλλά καλλιεργήθηκαν και χάριν της τηλεκπαίδευσης η συνεργασία, η ευελιξία, η κριτική ικανότητα κι άλλες “ήπιες δεξιότητες”. ¹

Επιπλέον, αποκτήσαμε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε την αξία κάποιων βασικών ελευθεριών και δικαιωμάτων μας. Αναλυτικότερα, έγινε ευρέως αντιληπτή η σημασία της παιδείας μέσω της φυσικής παρουσίας, λόγω της αμεσότητας που προσφέρει. Η επικοινωνία με τους συμμαθητές ή συμφοιτητές στα διαλείμματα, οι συζητήσεις, το παιχνίδι, αλλά και η μεγαλύτερη ευκολία – για πολλούς – να συγκεντρωθούν, να εκφράσουν απορίες, δεν αποτελούν παρά μερικά στοιχεία που καθορίζουν την αξία της φυσικής παρουσίας στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Το άρθρο 16 του Συντάγματος ², μάλλον πια δε θα θεωρείται δεδομένο.

Παράλληλα, μάλλον αναγνωρίσαμε και τους κινδύνους της καθιστικής ζωής ³ η οποία βλάπτει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Εκδηλώθηκε η εκ φύσεως τάση των ανθρώπων να κινηθούν, πολλές φορές.  Συγχρόνως, ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον ⁴ προκειμένου να μείνει σε επαφή με άλλους, φίλους, συγγενείς, γνωστούς χρησιμοποίησε την τεχνολογία, ήταν δημιουργικός. Επομένως, εκδήλωσε την εξωστρεφή φύση του, τη συνεχή προσπάθεια να ενταχθεί και να γίνει αποδεκτός από την κοινωνία: κατανόησε τη σημασία της φιλίας, της ποιοτικής κι εποικοδομητικής φιλίας και ήθελε να αποφύγει περισσότερο από ποτέ ανθρώπους φορτικούς, άσκοπες κινήσεις κι ομιλίες,⁵ αλλά αποζητούσε τις ουσιαστικές.

Προκύπτει, όμως, ένα λογικό ερώτημα ή και προβληματισμός, κατά πόσο πραγματικά δύνανται τα οφέλη να αντιμάχονται τις επιπτώσεις του εγκλεισμού. Είμαι της άποψης, ότι δεν είναι πάντοτε εφικτό – εν μέσω πανδημίας – να αναλογιζόμαστε πλήρως την κατάσταση: τις απολύσεις, τους θανάτους, κ.ά., την οποία θα παραλείψω για να μη γίνει ανυπόφορα μαύρη η εικόνα μου.

Ωστόσο, τα προαναφερθέντα οφέλη υποδεικνύουν περισσότερο μια στάση ζωής. Ο Τζόρνταν Πήτερσον στο βιβλίο του “12 κανόνες για τη ζωή” ⁶ εξηγεί πως είναι σωστό να “χαϊδεύουμε τη γάτα που συναντάμε στο δρόμο”, κάτι που αποτελεί συμβολική παρουσίαση της ανάγκης να δεχόμαστε τα “δώρα” που βρίσκουμε στο δρόμο μας, παρά τις -συχνά ανυπέρβλητες- δυσκολίες. Παρόμοια στάση έχει και ο Μ. Βασίλειος: «Όπως οι μέλισσες διαλέγουν το νέκταρ από τα λουλούδια, […] Να κρατάτε τα καλά και τα ωφέλιμα». Οπότε, κάθε δυσκολία όσο σπουδαία κι αν είναι, αλλά και καθετί το δυνητικά επικίνδυνο ή επιβλαβές, έχουμε χρέος να το αντιμετωπίζουμε, προσπαθώντας να βελτιωθούμε ως άνθρωποι, εκμεταλλευόμενοι καθετί ωφέλιμο. Έτσι, δεν προωθείται μια στείρα αισιοδοξία, απλώς επειδή κανείς επιθυμεί να μην δυσκολευτεί, να μην “πονέσει”, αλλά ούτε βέβαια εθελοτυφλούμε εστιάζοντας στο “καλό”.

Επιλογικά, αξίζει να λεχθεί πως παρά τις δυσκολίες του εγκλεισμού, μας δόθηκαν και μας δίνονται δυνατότητες να προοδεύσουμε προσωπικά και να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Βέβαια, αυτό δεν αναιρεί τις επιζήμιες συνέπειες, αλλά μας επιτρέπει να προσμένουμε το μέλλον με θέληση κι αισιοδοξία. Έτσι, δε γίνεται ο άνθρωπος έρμαιο του αρνητισμού που τον περιβάλλει, αλλά υπενθυμίζει στον εαυτό του πως ό,τι δεν τον σκοτώνει μπορεί να τον κάνει πιο δυνατό. ⁷

Πηγές/Παραπομπές:

1: https://www.welcometothejungle.com/en/articles/soft-skills-during-covid

2: Το άρθρο 16 του Συντάγματος είναι αυτό που κατοχυρώνει το δικαίωμα στην παιδεία. Εδώ παρατίθεται κυρίως επειδή σε πολλές χώρες του (τρίτου, αλλά όχι μόνο) κόσμου η πρόσβαση στην παιδεία αντιμετωπίζεται ως προαιρετική. Στην Ελλάδα δυστυχώς κάποιοι μπορεί να τη θεωρούν δεδομένη ή περισσότερο ως καταναγκαστική.

3: https://www.medicalnewstoday.com/articles/322910#mental-health-issues

4: Σύμφωνα με τον ορισμό κατά τον Αριστοτέλη

5: «Όσο μπορείς» Κ.Π. Καβάφης

6: «12 Rules for life», εκδόσεις Penguin Random House. Γίνεται αναφορά στο 12^ο κεφάλαιο, όπου ο καθηγητής Πήτερσον αναφέρεται σε σοβαρά οικογενειακά προβλήματα υγείας και την αξία της απόλαυσης των «καλών» σε κάθε δυσκολία.

7: Απόφθεγμα του Φρίντριχ Νίτσε

Εικόνα 1: https://pixabay.com/photos/lockdown-virus-self-quarantine-5041623/

Εικόνα 2: https://pixabay.com/photos/sky-clouds-rays-weather-1365325/